PVV-motie voor pauze wietproef ‘onbestaanbaar’

Een opmerkelijk moment rond middernacht van woensdag op donderdag in de Tweede Kamer: de PVV dient een motie in om het experiment gesloten coffeeshopketen ‘on hold’ te zetten tot er een nieuw kabinet is aangetreden. ‘Onbestaanbaar’, reageert de Bredase burgemeester Paul Depla, een van de voorvechters van de zogeheten ‘wietproef’. ‘De PVV is dus voor illegale wiet.’

Belachelijke actie

Eigenlijk ging het debat over een wijziging van het experiment, namelijk de toevoeging van een elfde gemeente: Amsterdam en dan meer specifiek stadsdeel Oost. Kamerlid Ingrid Michon-Derkzen (VVD) heeft twijfels over die uitbreiding, want ze vreest voor de gevolgen als wiet in een deel van Amsterdam legaal wordt aangeleverd en in een ander deel weer niet. PVV, CDA, SGP en ChristenUnie zijn al niet enthousiast over het experiment an sich, laat staan over een uitbreiding. Diederik van Dijk (SGP) diende zelfs een motie in om het initiatiefwetsvoorstel Wet experiment gesloten coffeeshopketen, dat nu bij Eerste Kamer ligt, in te trekken. D66-Kamerlid Joost Sneller noemde dit een ‘belachelijke actie’.

Tien jaar over gesproken

De aanloopfase van het experiment om in tien gemeenten in coffeeshops cannabis te verkopen die legaal is geproduceerd ging eind 2023 van start in Breda en Tilburg, na een voorbereidingsfase van 3,5 jaar. Er is ruim tien jaar over gesproken in Den Haag. ‘Het is geen geheim dat wij dit experiment zien als een belangrijke stap richting legalisering en een betere regulering van de coffeeshopketen’, zegt Sneller. Hij wil dat de overheid zicht heeft op hoe cannabis is geproduceerd, zodat het op een verantwoorde manier gebeurt en hoopt ook dat de criminaliteit hierdoor afneemt.

Betrouwbare overheid

Maar in de nieuwe Tweede Kamer is het enthousiasme voor het experiment een stuk minder dan in de oude. Voor de partij van Geert Wilders is dit zelfs reden om Kamerlid René Claassen een motie te laten dienen om het hele experiment ‘on hold’ te zetten tot er een nieuwe coalitie is. Het is nog onduidelijk hoeveel partijen deze motie steunen. NSC-Kamerlid Daniëlle Jansen heeft ‘serieuze bedenkingen’ bij een uitbreiding van het wietexperiment, maar wil nog niet zeggen of ze de motie gaat steunen. ‘Daar ga ik nog met mijn fractie over in discussie.’ Maar minister Pia Dijkstra (D66) van Medische Zorg liet er geen misverstand over bestaan. Ze ontraadt de motie ‘met klem’, omdat ze verwacht dat telers ‘schadeclaims van miljoenen’ zullen indienen. ‘Wij kunnen als betrouwbare overheid hen niet dwingen om hun werkzaamheden voor onbepaalde duur te stoppen.’

Beslissing op basis van feiten

GroenLinks-PvdA, D66 en VVD zijn in ieder geval voorstander van het wietexperiment. Volgens Michon-Derkzen moet juist nog uit het experiment blijken welke voordelen het legaliseren van cannabisproductie heeft. Ze wil op basis daarvan ‘op feiten gebaseerde beslissingen’ nemen. De tegenstanders van het experiment noemt ze ‘te star’ en op basis van ‘geloofsartikelen’ in de discussie staan. Maar Claassen wil ‘geen geëxperimenteer met onze jeugd’. ‘Vorig jaar niet, vandaag niet, morgen niet’. ‘Welk signaal willen we als overheid afgeven: dat drugsgebruik normaal is of dat we gezond moeten leven en gezond moeten opgroeien?’

Criminaliteit 'vrij spel'

Dit gaat helemaal niet of je voor of tegen wiet bent, reageert de Bredase burgemeester Paul Depla die altijd een fervent voorstander was van het experiment. Hij noemt de moties van SGP en PVV ‘onbestaanbaar’. ‘Dit is onbegrijpelijk. Dit wordt zonder vooroverleg met betrokken gemeenten ingediend, zonder aandacht voor wetgeving en rekening te houden met gedane investeringen en het zijn van een betrouwbare overheid. Met deze benadering zeg je dat je liever illegale dan legale wiet wilt en dus eerder criminaliteit wilt ondersteunen dan bestrijden. Als je de wietproef on hold zet, dan geef je de georganiseerde criminaliteit vrij spel.’

Dit is jojobeleid

Depla kan zich niet voorstellen dat de Tweede Kamer zo het vertrouwen in de overheid wil herstellen. ‘Partijen hebben hierin geïnvesteerd en dan wordt het in één pennenstreek van tafel gehaald? Niet eens ordentelijk, maar per motie. Dat is jojobeleid. Als dit voortaan de manier van besluitvorming wordt, wetgeving die zorgvuldig is voorbereid per motie stilzetten, dan draagt dat niet bij aan het vertrouwen.’ Mocht de motie worden aangenomen, dan verwacht Depla dat het kabinet de motie naast zich neerlegt. ‘Waarom zou je anders überhaupt nog vertrouwen hebben in het vormen van één overheid? Ik reken in deze echt op het kabinet.’