D’ran in de Achterhoek

Geen strakke sturing van bovenaf, maar inwoners zelf laten beslissen over herinrichting van de binnenstad. Doetinchem neemt overheidsparticipatie serieus en wil geen ‘mooipraterij’ maar ‘d’ran’. 

Bevolkingskrimp, ontgroening, vergrijzing, leegstand, online winkelen, straffe concurrentie van andere vormen van vrijetijdsbesteding. Het komende decennium en waarschijnlijk ook nog daarna blijft het aantal inwoners van de Achterhoek teruglopen, volgens bevolkingsprognoses. Doetinchem wacht de verschraling die dat met zich meebrengt niet lijdzaam af, maar kiest voor de aanval, met de binnenstad als troef.

Betrokkenheid
Stapels onderzoeken, beleidsnota’s en rapportages liggen er ten stadhuize, met adviezen om de verschralende gevolgen van de demografische druk te beperken. Veelal geschreven door deskundigen met een stedenbouwkundige, geografische of cultuurhistorische achtergrond. Er waren brainstormsessies en debatavonden om ideeën bij elkaar te schrapen. Alles bij elkaar leverden ze een schat aan nuttige informatie op, maar nog niet de gewenste betrokkenheid.

En juist betrokkenheid en draagvlak tellen, vindt de door Doetinchem ingeschakelde bijzonder hoogleraar geografie Gert-Jan Hospers (Radboud Universiteit Nijmegen). Zijn idee: investeer niet vooral in nieuwkomers, maar zorg er in de eerste plaats voor dat huidige bewoners niet wegtrekken. Dat kan alleen door hen een zware stem te geven in wat er moet gebeuren.

Bewoners zelf
En dat is precies waar Doetinchem op aanstuurt, zegt Peter Drenth, wethouder Economische Zaken (CDA) in de ‘hoofdstad van de Achterhoek’ en planoloog. ‘Niet het “stadhuis” moet met plannen komen voor de toekomst. Het is in de eerste plaats aan onze inwoners zelf om aan de slag te gaan.’ Meteen na de verkiezingen gaf het college opdracht tot een onderzoek, dat zou kunnen dienen als onderlegger voor een ‘Aanvalsplan Binnenstad’. De opdracht: voer een interactief en innovatief proces om te komen tot een analyse, integrale visie en aanvalsplan binnenstad die ervoor zorgen dat de Doetinchemse binnenstad voor de komende decennia vitaal blijft.’ Hospers en twee collega’s van zijn adviesbureau Stichting Stad en Regio adviseerden  een herkenbaar profiel te kiezen, ‘want wie kiest, wordt gekozen’. Ingrepen moesten aansluiten bij ‘het plaatselijk DNA’. Het groen van het Achterhoekse coulissenlandschap moest in de stad terugkeren en cultuurhistorische elementen benadrukt. Complementair vonden Hospers c.s. het een goed idee als de Oude IJssel, die langs het centrum stroomt, bij de binnenstad betrokken worden.

Direct aan de slag
Met Hospers’ onderzoek en aanbevelingen kreeg Doetinchem er wéér een rapport erbij. Deze keer werd het niet toegevoegd aan de al imposante stapel, maar besloot de gemeente er direct werk van te maken. In totaal werden, na een interactief selectieproces, 22 ideeën door 12 werkgroepen van met 73 inwoners, ondernemers en ambtenaren, omgezet in een uitvoeringsagenda.

Om, zoals Drenth zegt, ‘ondernemers, consumenten, kunstenaars en inwoners te laten zien dat al hun inspanningen niet voor niets zijn’, verbond de gemeenteraad verbond financiële consequenties aan deze agenda. Bij de begroting van november 2015, besloot de raad jaarlijks structureel €1 miljoen uit te trekken voor het verwezenlijken van plannen.

Lokaal DNA
Nu, midden 2016, zijn is er het nodige verwezenlijkt, waarbij het lokale DNA telkens als uitgangspunt diende. Door bombardementen weggevaagde stadspoorten keren, niet in de vorm van stenen, maar met groen, terug, een idee van leerlingen van het lokale technasium en met ontwerpen waarop inwoners mochten stemmen. Op veler aandringen is er een aantrekkelijk tarief (€4,-) ingesteld voor dagparkeren pal aan de rand van het centrum. Er mag weer gefietst worden in de binnenstad en er zijn nieuwe rijwielstallingen. Er worden enkele tienduizenden euro’s uitgetrokken om samen met binnenstadondernemers en cultuurinstellingen het aantal evenementen in het stadshart te vergroten, met als contactpunt een (nog te realiseren) evenementenloket. De bewegwijzering is verbeterd. De belangrijkste les die de wethouder zelf geleerd heeft: ‘Dat je moet durven loslaten, vertrouwen moet hebben in je eigen inwoners en ondernemers. Wat er vanuit de gemeenschap is losgekomen, hadden wij als gemeente zelf nooit kunnen bedenken.’

Lees het hele artikel in Binnenlands Bestuur van deze week (inlog)