Ontslag volksvertegenwoordigers moet kunnen

In de strijd tegen ondermijning van het bestuur zouden volksvertegenwoordigers met criminele banden uit hun ambt gezet moeten kunnen worden. Ook moet het mogelijk zijn om het passief kiesrecht van volksvertegenwoordigers te kunnen intrekken.

Muizengaatje

Daarvoor pleit de Noord-Hollandse commissaris van de koning Johan Remkes in zijn vrijdagmiddag uitgesproken nieuwjaarsrede. Hij vindt daarnaast dat burgemeesters geen extra instrumenten moeten krijgen om niet-integere wethouders of raadsleden aan te kunnen pakken. Dat moet de minister van Binnenlandse Zaken doen, met advies van de commissaris van de koning. ‘De wetgever heeft hier dus de verantwoordelijkheid om een “wettelijk muizengaatje” te creëren’, aldus Remkes vrijdagmiddag in zijn nieuwjaarsrede.

Uitbreiding schorsingsgronden

Remkes ondersteunt het pleidooi van voorzitter Spies van het Genootschap van Burgemeesters om ambtenaren op risicovolle functies te screenen, omdat een VOG (Verklaring Omtrent het Gedrag) onvoldoende is. Dat moet volgens Spies worden geregeld in de Ondermijningswet waaraan het kabinet nu werkt. Voor die wet-in-wording heeft Remkes een aantal suggesties. ‘Het kabinet zou serieus moeten overwegen de schorsingsgronden voor volksvertegenwoordigers in de wet uit te breiden met de bepaling dat het hebben van criminele banden kan leiden tot verlies van het lidmaatschap van het volksvertegenwoordigend orgaan’, stelt Remkes voor.

Bijkomende straf

Ook kan worden overwogen om ‘indien sprake is van veroordeling tot bepaalde bij wet aangewezen delicten de wettelijke mogelijkheden om uitsluiting van het passief kiesrecht als bijkomende straf op te leggen uit te breiden.’ Er moet dan wel sprake zijn een onherroepelijke rechterlijke uitspraak, stelt Remkes. Daarnaast moet het toepassingsbereik van de wet Bibob worden uitgebreid en een betere gegevensuitwisseling mogelijk worden gemaakt. Die laatste twee punten hebben de cdk’s onlangs geadviseerd aan de minister van Justitie en Veiligheid.

Brunssum

Remkes voelt niets voor uitbreiding van instrumenten voor burgemeesters in integriteitskwesties. Aanleiding voor zijn uitspraken, is de ‘casus Brunssum’, waar burgemeester Winants aftrad omdat hij de integriteit van zijn gemeentebestuur niet langer kon garanderen. Winants vindt dat een burgemeester samen met de cdk een benoeming van een wethouder moet kunnen blokkeren als uit een integriteitstoets blijkt dat een kandidaat-wethouder een hoog risicoprofiel heeft. Ook het Nederlands Genootschap van Burgemeesters vindt dat burgemeesters instrumenten moeten krijgen om niet-integere wethouders of raadsleden te kunnen ontslaan.

Afstandelijke beoordeling

Remkes is het daar niet mee eens, al benadrukt hij dat niets ook geen optie is. ‘Terecht heeft de minister van Binnenlandse Zaken zich op het standpunt gesteld dat de waarnemend burgemeester van Brunssum (Gerd Leers, red) “orde op zaken” moet stellen. Stel echter, dat ook hem dat niet lukt, dan is het wat mij betreft onbestaanbaar dat daarin wordt berust. Dan dient niet de burgemeester een instrument te krijgen, maar ­- gelet op de wenselijke objectiviteit en afstandelijke beoordeling - de minister, met advies van de cdk.