Onpartijdige tussenpaus
De waarnemend burgemeester wordt beschouwd als een tussenpaus. Slechts een derde van de waarnemers kan worden getypeerd als een echte tussenpaus, een functionaris die de wettelijke taken van de burgemeester uitvoert tot de komst van een nieuwe, échte burgemeester.
De meeste waarnemers, blijkt uit onderzoek van Binnenlands Bestuur, zijn meer dan alleen een tussenpaus die op de winkel past. De waarnemer is regelmatig een crisismanager of - en dat is veruit de grootste groep - een wegbereider van gemeentelijke herindeling.
De waarnemend burgemeester wordt vooral ook ingezet om de gemeente naar bestuurlijk rustiger vaarwater te loodsen. Deze waarnemer moet vooral laten zien dat de burgemeester een functionaris is met een eigenstandige positie, die boven de politieke partijen staat. Dat de waarnemer ‘gestuurd’ is door de commissaris helpt daarbij enorm. Voorbeelden van gemeenten als Delfzijl, Vlissingen en Westerveld tonen dat juist het gebrek aan afstand en onpartijdigheid de daar gesneuvelde door de Kroon benoemde burgemeesters is opgebroken.
Het meest kwestieus is de benoeming van een waarnemer in een gemeente die mogelijke gaat herindelen. Dan is er blijkbaar geen ruimte meer voor een vaste burgemeester. Wanneer de formele herindelingsprocedure is gestart, is dat geen probleem. Maar als over fusie wordt gesproken in termen van ‘wellicht’ en ‘mogelijk’, is de keuze voor een waarnemer weinig overtuigend. Als hij dan ook nog eens een (oud-)gedeputeerde is geweest, versterkt dat het idee dat de waarnemer is ‘gestuurd’ als provinciaal instrument om schaalvergroting af te dwingen. De onpartijdigheid van de waarnemer staat dan onder druk.
De waarnemers ontlenen hun onafhankelijkheid aan hun ruime bestuurlijke ervaring. Zeventien waarnemers zijn goed voor 49 waarnemersposten, dat is bijna drie gemiddeld per waarnemer. Vaak hebben ze ook een langjarige loopbaan als burgemeester. Dat het waarnemerschap zij-instromers en vrouwen de kans biedt om aan het burgemeesterschap te proeven, zoals minister Ter Horst meent, blijkt niet uit het onderzoek. Zowel mannelijke als vrouwelijke waarnemers zijn meestal door de wol geverfd. Het benoemingenbeleid voor waarnemers is daarom een aantrekkelijke vorm van seniorenbeleid voor (ex-)burgemeesters en (oud-) gedeputeerden. En daar is niets mis mee.
Henk Bouwmans
Plaats als eerste een reactie
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.