Vriendschap motor van jubilerende metropoolregio

De Metropoolregio Rotterdam Den Haag (MRDH) bestaat tien jaar. Founding fathers Ahmed Aboutaleb en Jozias van Aartsen spreken over hun successen, hun wensen en hun vriendschap als motor van de samenwerking.

‘Weet je nog dat eerste gesprek op mijn werkkamer?’, zegt Ahmed Aboutaleb. ‘Ik was net begonnen als burgemeester van Rotterdam en jij kwam kennismaken. Zonder ambtenaren. Zeldzaam dat we dat als burgemeesters bij de hand hebben.’
Van Aartsen, lachend: ‘Maar wel heel fijn.’
Kort daarvoor was Aboutaleb door de directeur van Rotterdam The Hague Airport in het kader van zijn introductie in een vliegtuigje over de regio gevlogen. ‘Vooral om de haven eens vanuit de lucht te zien. Mij viel op hoe versnipperd de regio was. Konden we daar niet wat aan doen?’

Groene long

Het voorstel viel bij zijn Haagse bezoeker in vruchtbare aarde. ‘Ik herkende meteen het beeld dat Ahmed schetste’, zegt Van Aartsen. ‘Onze regio bestaat uit dichtbebouwd gebied met in het midden het fantastische Midden-Delfland: een groene long tussen twee steden. Maar ook een long die sterk onder druk stond. We waren het al snel eens dat we Midden-Delfland per se in stand wilden houden.’

Wonen

Ruim vijf jaar na die eerste ontmoeting ging in 2014 de Metropoolregio Rotterdam Den Haag (MRDH) van start om die versnippering te gaan. Maar op welke terreinen? In Amsterdam viel ruimte en wonen ook onder de MRA. In Zuid-Holland kozen de 21 bij de MRDH aangesloten gemeenten ervoor om zich tot vervoer, mobiliteit en het economisch vestigingsklimaat te beperken. Aboutaleb: ‘De gemeenteraden vonden de bestaande samenwerking op het gebied van bouwen en wonen wel genoeg. Wonen is voor raden een verregaand ideologisch thema. Daar willen ze zelf over blijven gaan.’
 

Bovengemeentelijk

Het is prima, wat Aboutaleb betreft. ‘Wij gaan dat niet dicteren. Al is het op de lange duur onvermijdelijk dat een aantal vraagstukken bovengemeentelijk wordt opgepakt. Je ziet dat Rotterdam qua woningbouw nu met de Zuidplas bezig is. Als het gaat om economie werken we samen met Reyerwaard. We kunnen de komende jaren onmogelijk 80.000 woningen bouwen binnen onze gemeentegrenzen. Want ook al gaan we de hoogte in, daarvoor is de ruimte te beperkt. Het besef moet gaan groeien dat sterke economieën in Europa allemaal metropool-economieën zijn. Dat geldt ook voor Parijs, Berlijn en Barcelona. En in een dichte urbane omgeving als Rotterdam heb je Midden-Delfland nodig voor toerisme en recreatie. Het is een complementair geheel.’

Weerstand

Dat is vanuit de Coolsingel of het Spui makkelijk gezegd. Zien de kleinere gemeenten in de MRDH dat ook zo? Het heeft volgens Van Aartsen ‘even geduurd’: ‘Ahmed bezocht de Rotterdamse gemeenten, ik de Haagse. Dat waren soms heel prettige gesprekken waar we ook veel ideeën opdeden. Maar je kon niet zeggen dat men allemaal meteen op de stoelen en banken stond.’
Aboutaleb: ‘Ik herinner me Westland, die notoire weerstand koesterde. Het zat ‘m vooral in de ambtenarij, bij de griffier. Op een gegeven moment hebben wij gezegd: fijn, Westland, de trein gaat rijden: stap erop of niet. En toen stapten ze ineens alsnog op.’

Asset

Ook in de eigen Haagse en Rotterdamse gemeenteraad was het enthousiasme niet meteen alom. Aboutaleb: ‘Iedereen zag in de metropool wel iets van zichzelf, maar vaak ook iets dat tégen het eigen belang inging. Het pleidooi voor het vasthouden van groen in het gebied was een belangrijke asset. Maar er was ook vrees voor verlies van autonomie. Het is een ingewikkeld politiek spel om daar de handen voor op elkaar te krijgen. Tot op de dag van vandaag blijft dat een thema.’

Successen

Des te belangrijker is het om successen van de MRDH te vieren. Zoals de in 2019 geopende Hoekse Lijn, een metroverbinding van het hart van Rotterdam naar de westelijk gelegen gemeenten die uitmondt op het strand van Hoek van Holland.  
‘De E-lijn’, vult Van Aartsen aan, ‘die Den Haag met Rotterdam verbindt. En de MRDH heeft het debat over het voltooien van de A4 een enorme impuls gegeven, want daar werd al vanaf 1964 over gediscussieerd.’

Corona

Aboutaleb: ‘Wat dacht je van corona? Toen werden HTM en RET zwaar toegetakeld. De steun van de rijksoverheid was niet genoeg om de vervoersmaatschappijen overeind te houden. Toen moest de MRDH bijspringen.’ Ook de Victory Boogie Woogie-tunnel wil hij nog genoemd hebben en de vijf miljard die de MRDH recent binnenhaalde bij de infrastructuurgelden. ‘Nationaal gezien waren wij spekkoper.’
Allemaal successen op het gebied van vervoer en mobiliteit. Hoe zit het dan met die andere taak van de MDRH: het stimuleren van een economisch vestigingsklimaat? Aboutaleb: ‘Dat is een kleine poot. Er gaat niet veel geld in om. In de evaluatie die we nu maken zie je dat de samenwerking op het gebied van ov heel goed gaat, maar dat we bij het economisch vestigingsklimaat een been bij moeten trekken.’

Rijksmuseum

Aboutaleb begint over Amsterdam, ‘dat Jozias en ik allebei mochten dienen. Het Rijksmuseum is er van onschatbare waarde voor het vestigingsklimaat. Schiphol idem. Met andere woorden: soms moet je ook in ietwat vreemde sectoren investeren om aantrekkelijk te worden voor bedrijven. Want waarom komen bedrijven naar Rotterdam? Omdat we business-to-business beschikbaar hebben. Je kunt stappen maken in de Rotterdamse haven omdat je vanuit Brazilië sappen over het water tot aan je voordeur kunt laten komen en je buurman de flesjes levert. Maar je hebt ook werknemers nodig, dus beroepsopleidingen. Betere verbindingen. We proberen echt werk te maken van het economisch vestigingsklimaat, maar we zijn tegelijk nog een jonge, lerende organisatie.’

Tien jaar

Tien jaar bestaat de MRDH nu. Wat zou er, weer tien jaar verder, idealiter moeten zijn veranderd? Van Aartsen: ‘Ik heb het idee dat de basis van het verhaal nog steeds geldt. Ik zou het heel prettig vinden als ook cultuur een poot van de MRDH zou zijn. En de uitbreiding naar Leiden en Dordt is volgens mij belangrijk.’
Aboutaleb: ‘De komende tien jaar zullen wij de infrastructuurmiddelen gaan uitgeven aan onder meer het herstel van de Oude Lijn tussen Leiden en Dordrecht; aan een nieuwe brug over de Maas. Ik sluit helemaal niet uit dat op enig moment HTM en RET één bedrijf worden. En ik denk dat gemeenteraden die nu nog op veel terreinen de autonomie koesteren, zich de vraag moeten stellen wat binnen de gemeentegrenzen op te lossen valt en welke vraagstukken beter metropolitaan kunnen worden opgelost. Zoals op het gebied van bouwen.’

Tips

Het zijn kwesties voor het nieuwe duo dat de MRDH vanaf oktober – als Aboutaleb vertrekt als burgemeester van Rotterdam, nadat Van Aartsen in 2017 al uit Den Haag vertrok – mag aansturen: Jan van Zanen en Carola Schouten. Hebben hun voorgangers nog tips?
Aboutaleb: ‘Het bestuurlijke contact tussen Jozias en mij heeft ruimte gemaakt voor vriendschap. Die koester ik. Dat je elkaar door dik en dun steunt en altijd kunt bellen.’
Van Aartsen: ‘Dat hebben we gedaan, ja.’
Aboutaleb: ’Ook de afgelopen tijd met het nieuwe kabinet. Waar sta je? Kan jij iets doen, kan ik iets doen? En dat allemaal in een opperste vorm van vertrouwen. Het zou mooi zijn als Van Zanen en Schouten dat ook opbouwen.’
Van Aartsen, lachend: ‘Ze móeten wel.’

Lees het hele interview met Ahmed Aboutaleb en Jozias van Aartsen deze week in BB17 (inlog).