BZK vraagt gemeenten het onmogelijke

Het ministerie van Binnenlandse Zaken adviseert gemeenten de inkomsten van de drie decentralisaties te ramen op basis van de meicirculaire. Maar dan wel vóór 1 mei.

Het ministerie van Binnenlandse Zaken (BZK) doet die merkwaardige aanbeveling in de handreiking Financiën en de drie decentralisaties. Het is volgens het ministerie van belang om tijdig de kosten en de opbrengsten in beeld te brengen die gepaard gaan met de overheveling van taken richting gemeenten op het gebied van jeugd, zorg en werk per 2015.

Samenwerking met andere gemeenten

BZK tipt gemeenten om toch vooral haast te maken met het in beeld brengen van de kostprijs van de maatregelen. Dat kan door voorlopig uit te gaan van eventueel beschikbare subsidiebeschikkingen, inkoopcontracten en uitkeringsnormen. ‘Hoe duidelijker u een beeld heeft van de samenwerking met andere gemeenten, hoe meer inzicht ontstaat in de samenwerkings- en uitvoeringskosten’, aldus de handreiking.

Circulaire gemeentefonds pas na 1 mei

Op het gebied van planning en control is het volgens het ministerie van belang de kostprijs in beeld te brengen van individuele maatregelen, van het in stand houden van voorzieningen, de (regionale) uitvoeringskosten en duidelijkheid te scheppen over wie die kosten gaat dragen. Het ministerie raadt gemeenten verder aan de opbrengsten in kaart te brengen op basis van onder andere de bijdrage uit eigen middelen en de gemeentefondscirculaires van het ministerie van BZK van december 2013 en mei 2014. ‘Suggestie voor de timing: uiterlijk 1 mei 2014.’ De gemeentefondsbeheerders BZK en Financiën brengen de meicirculaire doorgaans pas eind mei uit – soms zelfs pas in juni.

Forse rijkskorting op budgetten sociale domein

De eerste verdeling van het macrobudget voor de met de decentralisatie samenhangende taken in 2015 geschiedt aan de hand van de historische kosten. Daarna wordt stapsgewijs een meer objectief verdeelmodel ingevoerd. De historische kosten, waar een forse rijkskorting over heen gaat, vormen de basis voor de raming in de meerjarenbegroting. Daarnaast zijn er de feitelijke, niet gekorte kosten die de huidige financiers maken. Weinig gemeenten hebben volgens het ministerie al zicht op deze uitgangssituatie. ‘Nog lang niet alle gemeenten weten welke en hoeveel zorg hun burgers tot 31 december 2014 krijgen en zij weten niet wat vanaf 2015 de financiële opgave is en wat de omvang van de te realiseren bezuiniging is’, aldus BZK. Pas in mei ontvangen de gemeenten een meer definitief inzicht in het Wmo-budget en nadere informatie over het verdeelmodel voor de uitvoering van de Participatiewet.

Reserve instellen 'verstandig'

De meerjarenbegroting is volgens BZK het instrument om die onduidelijkheid te lijf te gaan. De omvang van de bezuinigingen op het sociale domein vraagt om een doorrekening van het nieuwe beleid. Een gedegen doorrekening op basis van voorlopige gegevens zal duidelijk moeten maken of het nieuwe beleid in staat is het financiële gat te overbruggen. Dat betekent volgens het ministerie dat gemeenten de meerjarenbegroting vaker moeten actualiseren dan ze gewend waren. Om te voorkomen dat die actualisering tot een beleid van dagkoersen leidt, is het volgens BKZ ‘verstandig’ om een reserve in te stellen. ‘Uiteindelijk moet u keuzes maken’, houdt BZK de gemeenten voor. ‘Onder het motto: nog enigszins gemankeerde cijfers zijn beter dan geen cijfers.’

Krimpgemeenten in financiële problemen

Bellingwedde heeft op basis van eigen onderzoek al geconcludeerd dat de decentralisaties de gemeente aan de rand van de afgrond brengen. De Oost Groningse gemeente stevent, op basis van de nu bekende cijfers, af op een tekort van 1,5 miljoen euro in 2015. Burgemeester Janneke Snijder-Hazelhoff heeft verantwoordelijk staatssecretaris Van Rijn deze week gewaarschuwd dat ‘bij ongewijzigd beleid’ meer gemeenten in de regio hetzelfde lot wacht.