Campagne tegen ambtelijke corruptie op Bonaire

Het is de hoogste tijd voor het organiseren van een publieke bewustwordingscampagne integriteit op Bonaire, St. Eustatius en Saba. En dat dan vooral op het gebied van ambtelijke corruptie en ondermijning.

Dat is de aanbeveling van de Raad voor de Rechtshandhaving aan de ministers van Binnenlandse Zaken en Justitie en Veiligheid. Volgens de Raad moet op de BES-eilanden vooral werk worden gemaakt van het onder de aandacht brengen van het belang van het melden van integriteitsschendingen en de schadelijke effecten van ambtelijke corruptie en ondermijning.

De Raad stelt dat in het onderzoeksrapport ‘Opvolging aanbeveling corruptiebestrijding op Bonaire, Sint Eustatius en Saba en de sturing daarop’. Corruptie tast volgens de Raad het publieke vertrouwen in de integriteit van het openbaar bestuur aan.

Zwakke informatiepositie

In 2015 bracht de Raad het inspectierapport ‘Infrastructuur corruptiebestrijding op de BES-eilanden’ uit, waarin tal van aanbevelingen stonden aan de openbare lichamen, Binnenlandse Zaken en Justitie en Veiligheid. In het nieuwe rapport wordt in beeld gebracht in hoeverre die aanbevelingen zijn opgevolgd. Destijds bleek dat de organisaties die betrokken zijn bij de aanpak van ambtelijke corruptie een zwakke informatiepositie hadden. Harde cijfers ontbraken. De aanbeveling die de Raad deed dat in kaart te brengen, opdat concrete acties konden worden geformuleerd over nut en noodzaak van versterking van integriteit en de opsporing en vervolging van corruptie aldaar, blijkt niet te zijn opgepakt. Een plan van aanpak is nooit opgesteld.

Omissie

Het niet opstellen daarvan betreft volgens minister Yeşilgöz (Justitie en Veiligheid) ‘een omissie’ die niet te wijten is aan een gebrek aan gevoel voor urgentie, maar met name aan inadequate dossieroverdracht binnen het ministerie van Justitie en Veiligheid. Gevolg daarvan is ook dat de monitoring van en sturing op de opvolging niet van de grond is gekomen. Om alsnog inzicht te verkrijgen in de aard en omvang van ambtelijke corruptie en integriteitsrisico’s, alsook de huidige aanpak op de BES-eilanden, gaat het WODC nu op verzoek van de minister een onderzoek uitvoeren. Dat onderzoek levert mogelijk aanknopingspunten op voor beleidsontwikkeling ter bestrijding van ambtelijke corruptie.

Opsporing

Verder wordt gewerkt aan het opslaan en bewaren van zachte opsporingsinformatie betreffende ernstige misdrijven in een zogeheten themaregister. Dat kan gaan om een signaal dat een ambtenaar is gezien met een persoon met een zwaar crimineel verleden, of een melding dat een statenlid zich kandidaat stelt en tegelijkertijd (mogelijk) contacten met criminelen onderhoudt, of innige contacten tussen een projectontwikkelaar die in een bepaalde gemeente actief is en de aldaar verantwoordelijke burgemeester of wethouder. Zulk soort informatie kan later, mogelijk in combinatie met andere soortgelijke signalen die zijn bewaard, gestructureerd worden verwerkt en geanalyseerd en eventueel een beperkte bijdrage leveren aan een strafrechtelijk opsporingsonderzoek.

Tegelijk verkennen Binnenlandse Zaken en Justitie en Veiligheid wat de mogelijkheden zijn om melders van integriteitsschendingen in Caribisch Nederland beter te beschermen. In overleg met de eilanden onderzoeken ze in hoeverre een klokkenluidersregeling er wenselijk en mogelijk is.

Bibob

Omdat een goede informatiepositie van het lokale bestuur cruciaal is om te voorkomen dat het ongewild criminele activiteiten faciliteert, vindt Yeşilgöz net als de Raad dat er een wettelijke basis voor toepassing van de wet Bibob binnen en voor Caribisch Nederland moet komen. Doel van die wet bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur is dat gemeenten, provincies, waterschappen en ministeries de integriteit van vergunning- en subsidieaanvragers kunnen toetsen. Zij gaatin kaart brengen hoe de Wet Bibob of een variant daarvan, kan bijdragen aan de bestuurlijke aanpak van criminaliteit in Caribisch Nederland.