Ombudsman: ‘Armoede op Bonaire onacceptabel'

‘Ronduit onacceptabel’, zo noemt Nationale Ombudsman Reinier van Zutphen het feit dat twee van de vijf gezinnen op Bonaire in armoede leven. ‘Dit zijn mensen met een Nederlands paspoort die onder omstandigheden moeten leven die gewoon niet in ons land thuishoren.’

Drukker

De spreekuren zijn druk bezocht en er komen ook steeds meer hulpvragen binnen per email. De Nationale Ombudsman krijgt het drukker in Caribisch Nederland en maakt daarom extra geld vrij om de burgers van de eilanden beter bij te staan wanneer zij tegen een muur van ambtelijke onbegrip of onwil aanlopen. En dat wil nog wel eens gebeuren. Binnen het college is inmiddels een team samengesteld dat zich specifiek richt op de drie openbare lichamen in de Cariben. Volgens ombudsman Reinier van Zutphen weten de inwoners van Caribisch Nederland gelukkig steeds vaker zijn college te vinden: ‘Hoewel sommige mensen het nog steeds een beetje lastig vinden om hun verhaal te vertellen en zich dus maar te berusten in hun lot, merken wij toch dat de hulpvraag toeneemt. Overigens is het ook zo dat allerlei overheidsinstanties bij ons aankloppen voor hulp bij het perfectioneren van hun klachtenprocedures,’ aldus Van Zutphen.

Diep in de schulden

Tijdens een bezoek aan Bonaire deze week liet de ombudsman weten vooral aandacht te willen besteden aan het lot van het sociaal minst bevoorrechte deel van de samenleving: ‘Het gaat dan om mensen die in de onderstand leven, éénoudergezinnen, ouderen, werklozen en mensen die diep in de schulden zitten,’ zo stelt Van Zutphen die verbaast blijft over de schrijnende armoede in dit deel van Nederland. ‘Het is evident dat veel gezinnen hier in diepe armoede leven. Daarover zijn ook talrijke rapporten geschreven waarbij men zich kan afvragen: hoeveel meer moet je weten voordat je er iets aan gaat doen?’ Van Zutphen noemt het ‘ronduit onacceptabel’ dat politiek Den Haag hier moeilijk over doet: ‘Dit zijn mensen met een Nederlands paspoort die onder omstandigheden moeten leven die gewoon niet in ons land thuishoren.’

Actie

De ombudsman belooft nauwgezet de uitwerking te zullen volgen van het rapport over de sociale minima in Caribisch Nederland dat het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid deze zomer, na lang treuzelen, neerlegde bij de Eerste Kamer. ‘Als wij weten dat twee van de vijf gezinnen in armoede verkeren dan moeten wij als de wiedeweerga in actie komen. Ik wil dus precies weten wat de Bonairiaan hiervan gaat merken in zijn of haar portemonnee,’ aldus Van Zutphen.

Klagen

Bonairianen en inwoners van de twee bovenwindse eilanden Saba en Sint Eustatius laten gelukkig wel vaker van zich horen en beseffen ook dat je niet alleen klaagt voor jezelf: ‘Klagen doe je voor en namens iedereen. Het draagt bovendien bij aan goed bestuur.’ Van Zutphen kan toch enig begrip opbrengen voor de soms gebrekkige afhandeling van klachten die binnenkomen bij het Openbaar Lichaam Bonaire (OLB). ‘Het ontbreekt daar niet zozeer aan goede wil maar eerder aan kennis en menskracht. Bovendien heeft het OLB wel erg veel taken op zijn bordje gekregen. Den Haag vraagt ongelooflijk veel van het eilandbestuur. Taken en verplichtingen die elders in Nederland bij de Rijksoverheid liggen, moeten hier worden uitgevoerd door het lokale bestuur. Het OLB is dus opgezadeld met allerlei zaken waarvoor zowel de middelen als de kennis ontoereikend zijn,’ aldus Van Zutphen.

Op waarde schatten

Gedeputeerde James Kroon, die onder meer is belast met de portefeuille Ruimte en Ontwikkeling, beaamt dat: ‘Wij willen dolgraag voldoen aan alle eisen en procedures van de Haagse departementen maar dat is niet echt eenvoudig en vergt een inspanning die ons soms boven het hoofd stijgt. Ook het Bestuurscollege is bezig met een inhaalslag waarbij alle steun welkom is,’ zo stelt Kroon die de komst van de ombudsman op waarde weet te schatten: ‘Hoe meer aanbevelingen wij ontvangen, hoe makkelijker het wordt om onze dienstverlening te verbeteren.’

Koppeling

Van Zutphen kan zich niet vinden in de koppeling die staatssecretaris Raymond Knops van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) maakt tussen goed bestuur en de hoogte van de rijksbijdrage aan Caribisch Nederland: ‘Het is raar om goed bestuur te belonen met een zak geld. Goed bestuur doe je voor de inwoners, het leef- en ondernemersklimaat en de publieke zaak in het algemeen.’

Motie van wantrouwen
Eerder deze week maakte staatssecretaris Raymond Knops bekend de vrije uitkering aan de openbare lichamen (vergelijkbaar met de algemene uitkering uit het Gemeentefonds) niet te zullen verhogen. In 2015 concludeerde een onderzoek gemaakt in opdracht van BZK dat de vrije uitkering met een kwart omhoog moet om de openbare lichamen van Caribisch Nederland in staat te stellen zich naar behoren te kwijten van de hen toevertrouwde taken. Het besluit van Knops wordt gezien als een motie van wantrouwen in de eilandbesturen. Eerder had de Tweede Kamer de wens uitgesproken om de openbare lichamen op termijn meer regie te gunnen over het beleid en de middelen – vorig jaar in totaal € 360 miljoen – die daarvoor beschikbaar zijn.