Noodbevel Luttelgeest kan echt niet

Collega Wim Derksen (zie www. binnenlandbestuur.nl) betoogt dat ook journalisten niet boven de wet staan en onder omstandigheden zich moeten houden aan een noodverordening, ­zoals afgekondigd door Aucke van der Werff, de burgemeester van de gemeente Noordoostpolder. Bestuurskundige Derksen vergist zich.

In de eerste plaats kondigde de burgemeester een noodbevel af en geen noodverordening. Een noodbevel is een heviger instrument dan een noodverordening. Overtreding levert bijvoorbeeld een misdrijf op en ook zijn er belangrijke procedurele verschillen. Maar vooral inhoudelijk is de redenering die aan de maatregel ten grondslag is gelegd flinterdun en de kans is dan ook aanzienlijk dat de rechter dit noodbevel niet zal gaan billijken. Noodbevelen zijn instrumenten die kunnen worden ingezet indien normale bestuurlijke middelen geen uitkomst meer bieden. Er moet dan echt iets heel bijzonders aan de hand zijn. Er moet worden gevreesd voor een ingrijpende verstoring van de openbare orde. Na alles wat er eerder in andere gemeenten is gebeurd, zou het te begrijpen zijn geweest indien een burgemeester zich beraadt op de vraag hoe eventuele raddraaiers kan worden belet om de geplande bijeenkomst in Luttelgeest te verstoren.

Voor zover dergelijke personen al kunnen worden gelokaliseerd, is het denkbaar dat een dergelijke groep – die niet behoort tot de inwoners van de gemeente Noordoostpolder – de toegang tot een deel van de gemeente tijdelijk wordt ontzegd. Maar dat kan natuurlijk alleen als de autoriteiten enigszins een beeld hebben van de groep waarom het gaat. Ook op dat punt is het dus al een hele klus om de bokken van de schapen te scheiden. Wat dat betreft zijn journalisten een beter af te bakenen groep. Maar beslissend is dan de vraag of van de kant van journalisten een zelfstandige bijdrage zou kunnen worden geleverd aan het ontstaan van een ernstige verstoring van de openbare orde. Natuurlijk kan door snorrende camera’s en anderszins een sfeer van sensatie en opwinding ontstaan rond het gebouw waarin een besloten bijeenkomst plaatsvindt over de vestiging van een tweede asielzoekerscentrum. De aanwezigheid van vele media kan zeker een escalerend effect hebben, maar het is dan toch wel een heel erg grote en niet aanvaardbare stap om een causaal verband te leggen tussen het ontstaan van een ernstige openbare ordeverstoring en de aanwezigheid van de pers. Als we die route gaan bewandelen, dan zijn er tal van andere voorbeelden te bedenken waarbij het maar beter is dat de pers op grote afstand wordt gehouden.

Het noodbevel van burgemeester Van der Werff kan de toets der kritiek dus niet doorstaan. Het verbieden van toegang aan een niet eenduidige groep, maar met als uitdrukkelijk zijmotief om ook journalisten te weren kan echt niet. De juristen Wierenga en Post uit Groningen concludeerden in de regionale bladen dat hier evident onrechtmatig is geopereerd en zo is het. De rechter zal niet anders kunnen doen dan deze onrechtmatigheid vaststellen.