Rol gemeenteraad bij ontslag waarnemer ‘miskend’

Minister Hanke Bruins Slot legt bij het ontslag van een waarnemend burgemeester te eenzijdig de verantwoordelijkheid bij de commissaris van de koning en miskent daarmee de praktijk. Dat stelt de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden. ‘Een benoeming van een waarnemer moet altijd met instemming van de gemeenteraad gebeuren.’

Modernisering

In haar recente brief aan de Tweede Kamer meldde de minister dat ze een modernisering van de Gemeente- en Provinciewet voorbereidt en dat in die wetten expliciet zal worden gemaakt dat de commissaris van de koning een waarnemend burgemeester kan benoemen, schorsen en ontslaan. Volgens haar was de wet al duidelijk genoeg, maar na de burgemeesterskwestie in Scherpenzeel nam de Tweede Kamer bijna unaniem een motie aan die opriep om een heldere procedure te regelen omtrent het ontslaan van een waarnemend burgemeester.

Te kort door de bocht

Nu de verantwoordelijkheid hiervoor expliciet bij de commissaris van de koning wordt neergelegd wordt de rol van de gemeenteraad over het hoofd gezien, vindt de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden. Voorzitter Hanneke Willemstein begrijpt de formulering van de minister, maar vindt de conclusie te kort door de bocht. De praktijk wordt miskend, vindt ze, want een benoeming van een waarnemer moet altijd met instemming van de gemeenteraad gebeuren. De commissaris van de koning draagt immers een waarnemend burgemeester voor. De kandidaat wordt gepresenteerd aan de vertrouwenscommissie van de gemeenteraad en die beslist of de waarnemer wordt geaccepteerd of niet. Bij een afwijzing wordt de kandidaat niet benoemd en zoekt de cdk een andere kandidaat.

Hermans

De vereniging verwijst naar het geval in Zutphen in 2015 toen commissaris van de koning Clemens Cornielje tegen de wens van de gemeenteraad in Loek Hermans wilde benoemen, een maand nadat deze was opgestapt als VVD-fractievoorzitter in de Eerste Kamer. Aanleiding voor zijn opstappen was het vonnis van de rechter dat zorginstelling Meavita failliet was gegaan door wanbeleid van de top. Hermans was destijds voorzitter van de raad van commissarissen van Meavita. De Zutphense fractievoorzitters trokken hun steun voor Hermans in, omdat ze de benoeming ‘te vroeg’ vonden.

Rol gemeenteraad

En dan is er nog het tussentijds ontslag van een waarnemend burgemeester. Dat volgt, stipt de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden aan, wanneer de gemeenteraad zijn vertrouwen in de burgemeester heeft opgezegd. Op basis van dit advies van de gemeenteraad zet de cdk (als rijksorgaan) de waarnemend burgemeester uit zijn ambt. Daarna gaat de commissaris van de koning op zoek naar een nieuwe waarnemer. ‘Wij roepen de minister op de rol van de gemeenteraad in dit soort kwesties niet uit het oog te verliezen’, aldus Willemstein.

Herstel: in een eerdere versie van dit artikel stond in de laatste alinea dat de minister op advies van de raad een waarnemer uit zijn ambt zet, maar dat moet dus de cdk (als rijksorgaan) zijn.