Metropoolregio’s beginnen aardig te stampen

In de visie van minister Plasterk (Binnenlandse Zaken) op het binnenlands bestuur komt het woord metropoolregio niet voor. Toch drukken die bestuurlijke reuzen meer en meer hun neus tegen het venster.

Bestuurlijke reuzen
In de onlangs verschenen kabinetsnota ‘Bestuur in samenhang’ over de toekomstige organisatie van het binnenlands bestuur staat geen woord over metropoolregio’s. De PvdA-bewindsman heeft blijkbaar andere preoccupaties, getuige zijn reislust om de provinciale schaalvergroting aan de man te brengen. Die schaalvergroting moet provincies opleveren met meer gezag omdat ze effectiever zouden kunnen besturen. Maar wat dat waard zal zijn als binnen die provincies metropolitane bestuurlijke reuzen opkomen, is de vraag.

Flexibele bestuursmodellen

Burgemeester Jozias van Aartsen van Den Haag verwoordt het zo: ‘Lange tijd stonden Rotterdam en Den Haag met de ruggen naar elkaar toe. Daar gaan we een einde aan maken. De arbeidsmarkt, de werkgelegenheid en het vervoer vragen om samenwerking.’ En dat gaat deze maal niet via een topdown-structuur, maar via netwerkstructuren. We moeten, zegt Van Aartsen, in Nederland leren om met flexibele bestuursmodellen te werken.

Economisch verbond

‘Dit is geen bestuurlijk verhaal, maar een economisch verbond’, formuleert Rotterdams burgemeester Ahmed Aboutaleb het bondig. De burgemeesters, die tevens voorzitters zijn van hun beider stadsregio’s, fungeren sinds begin 2009 als gangmakers voor het ‘verbond’. De 24 gemeenten uit de Haagse en Rotterdamse stadsregio’s en de besturen van die regio’s zijn al enkele jaren met elkaar hierover in gesprek. Voor een extra aansporing zorgt het plan van het kabinet-Rutte II om de Wgr-plusregio’s per 1 januari 2014 op te heffen. Daarmee verdwijnen de stadsregio’s Haaglanden en Rotterdam-Rijnmond van het tapijt. ‘We kunnen die samenwerking toch niet zomaar uit onze vingers laten vallen’, zegt Van Aartsen. De gemeenschappelijke regeling, die inmiddels klaar ligt voor de Metropoolregio, dient er ook toe om deze verworvenheid uit het verleden bestuurlijk veilig te stellen.

Zuid-Holland niet happy

Toetreden tot de beoogde gemeenschappelijke regeling wordt op het provinciehuis in Zuid-Holland gezien als ‘een ongewenste inmenging van de provincie in de autonome aangelegenheden van het verlengd lokaal bestuur’, zo staat het in een recente brief aan de twee stadsregio’s. De gereserveerde houding van de provincie kan moeilijk los worden gezien van de machtstrijd die gaande is over de toekomst van de vervoerregio’s en over de vraag wie de zeggenschap krijgt over de brede doeluitkering – voor Rotterdam-Den Haag zijn deze zogenaamde BDU-gelden goed voor 550 miljoen euro. Een kabinetsbesluit daarover wordt spoedig verwacht. Volgens het regeerakkoord van Rutte II gaat deze rol, die tot nu toe aan de Wgr-plusregio’s was, naar de provincies. Maar de grootstedelijke gebieden trekken er hard aan om deze kluif binnen te halen.

Aanstaande verloving twee stadsregio’s

De Stadsregio’s Rotterdam en Den Haag zitten met hun aanstaande verloving in een internationale trend, want de Metropoolregio is en vogue in bestuurlijke kring. In de jaren negentig al kwam de Duitse regering met het concept Europäische Metropolregionen, bedoeld om de belangrijkste Duitse stedelijke centra op te krikken naar internationaal niveau. In Nederland komt het initiatief van onderop. De toegenomen internationale concurrentie tussen steden vormt de belangrijkste drijfveer. Daarnaast is er de frustratie over de aanhoudende onmacht van de Nederlandse overheid om voor grootstedelijke gebieden bijdetijdse bestuursvormen te ontwikkelen.