Ollongren zet niet-integere bestuurder voet dwars

Minister Ollongren wil meer wettelijke mogelijkheden om ondermijning van het lokaal bestuur te voorkomen, zoals een verscherpte screening en ontzetting uit het kiesrecht.

In een brief aan de Tweede Kamer kondigt de minister van Binnenlandse Zaken een pakket aan acties en maatregelen aan ter versterking van de integriteit van het lokaal bestuur. Voor een groot deel zouden die in 2019 al hun beslag moeten krijgen.

Integriteitstoets
Dit jaar nog komt ze, als in maart al beloofd, met een Basisscan Integriteit. Die kan in het kader van de benoeming van nieuwe gedeputeerden in provincies, de bestuurders van waterschappen en bij de benoeming van eilandgedeputeerden nog worden gebruikt: volgend jaar maart zijn er verkiezingen voor zowel Provinciale Staten, waterschappen als de eilandsraden. De scan wordt, zo is haar voornemen, ingebed in een wettelijk kader waarin duidelijke normen worden gesteld. Een eerste wetsvoorstel gaat in het voorjaar van 2019 in consultatie.

Belangenverstrengeling
Het wetsvoorstel – dat een wijziging van de verschillende organieke wetten behelst – voorziet in onder andere de Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) als benoembaarheidsvereiste voor bestuurders. Ook het actualiseren van de bepalingen inzake belangenverstrengeling van volksvertegenwoordigers en bestuurders – te denken valt aan stemonthouding, verboden handelingen, onverenigbare betrekkingen – krijgen erin een plek, evenals het mogelijk maken van ‘bestuurlijk toezicht ter plaatse’. Daarmee wordt onder meer bedoeld het aanwezig zijn bij besloten vergaderingen en het inzien van (geheime) stukken.

Verscherpte screening
In de brief kondigt de minister aan in het tweede kwartaal van 2019 met nog meer vergaande voorstellen te komen over de ontmoediging van afsplitsingen in raden en staten en de verscherpte screening van (waarnemend en loco-) burgemeesters. Verder zint ze op uitbreiding van de gronden om uit het kiesrecht te worden ontzet en het verbod om een bestuurlijke functie te bekleden. Die mogelijkheden worden momenteel onderzocht. In maart bereidde de minister de Tweede Kamer al voor op zo’n stap.