Hausse gedwongen vertrek gemeentesecretarissen
Volgens de Vereniging van Gemeentesecretarissen (VGS) vertrok in 2009 22 procent onvrijwillig. Dit jaar laat een explosie zien. Tot 1 mei vertrokken 6 secretarissen op normale wijze, 10 secretarissen zitten in een moeilijke situatie.
Veel gemeentesecretarissen moeten gedwongen hun biezen pakken. Het diepterecord van 2011, onvrijwillig vertrek van een kwart van de stoppende lokale topambtenaren, dreigt dit jaar te worden verbroken.
Explosie
Volgens de Vereniging van Gemeentesecretarissen (VGS) vertrok in 2009 22 procent van de secretarissen – op een totaal van 44 – onvrijwillig. In 2010 vertrokken er 9 van de 59 niet vrijwillig – 15 procent. Vorig jaar liep dit weer op tot 25 procent, met een gedwongen vertrek van 13 van de 51 gemeentesecretarissen. Dit jaar laat volgens de VGS een explosie zien. Tot 1 mei vertrokken 6 secretarissen op normale wijze, 10 secretarissen zitten in een moeilijke situatie (er dreigt een conflict of er is er al één ontstaan) of thuis.
Zwijgcultuur
De lijst is geen reden voor paniek, meent VGS-voorzitter Marcel Meijs. ‘We moeten niet dramatiseren. De aantallen zijn groot, maar het valt mee als je het vergelijkt met wethouders en burgemeesters.’ Het is vanwege de zwijgcultuur lastig om een precieze inschatting te maken van het aantal gemeentesecretarissen dat het afgelopen paar jaar na ruzie met het college is vertrokken. De VGS heeft wel een lijstje gemaakt. ‘Een deugdelijk product, maar we weten dat hij niet volledig is, want er verdwijnen gemeentesecretarissen zonder dat het publiek wordt gemaakt’, aldus VGS-voorzitter Meijs.
Positie zwakker geworden
Bijzonder hoogleraar bestuurskunde Arno Korsten viel het tijdens zijn onderzoek in het kader van zijn boek Vallende Burgemeesters al op dat er secretarissen worden weggewerkt ‘op een manier die niet deugt’. En die trend heeft zich volgens Korsten voorgezet. Hij ziet een verband met het gegeven dat colleges van burgemeester en wethouders zich willen profileren en snel resultaten willen zien. Hij vindt dat de positie van de gemeentesecretaris in de loop der jaren zwakker is geworden.
Compensatiegedrag
‘Secretarissen lijden onder de toegenomen drang van wethouders om steeds dieper in de organisatie te duiken. Zij kunnen geen voorzitter van een raadscommissie meer zijn en zijn daardoor minder prominent aanwezig tijdens raadsvergaderingen. Noem het compensatiegedrag. Vooral de nieuwe cohorten wethouders zeggen: “De secretaris moet niet denken dat hij hier de baas is, want dat zijn wij.”
Roulatiesysteem
Voor secretarissen die niet voldoen, is het volgens Korsten beter dat ze de kracht van hun positie tijdig inzien en iets anders gaan doen. Hoe dan ook, hij is van mening dat je als gemeentesecretaris niet langer dan ‘een jaar of zes, zeven’ moet blijven. Zowel Korsen als Meijs voelen wel wat voor een soort roulatiesysteem voor secretarissen. Zo kan ervoor worden gekozen ze onder te brengen bij de huidige Algemene Bestuursdienst op gemeentelijk niveau. Zo’n systeem zorgt tevens voor dynamiek en flexibiliteit.
Reacties: 17
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
Tja politiek en ambtelijkapparaat. Elke gemeenteambtenaar weet dat de uitvoering van zijn werk elke 4 jaar een kleine koerswijziging heeft maar een sterke gemeentesecretaris zorgt dat de organisatie hier spoepel op inspeelt.
Met de organisatiestructuur van een beetje gemeente is dat toch een korte termijn zeker als het alleen is omdat de wethouders zich vervelen. Het betekent dat hij anderhalve collegeperiode de aansturing van het ambtenarenapparaat doet. Dit resulteert m.i. al snel in een zwakkere aansturing op ambtelijk niveau, maar voor een wethouder ideaal omdat hij een passende gemeentesecretaris kan uitzoeken...
Beiden zijn niet direct democratisch gekozen en beiden verkrijgen met de tijd vaak de positie van gemeentelijke 'onderkoning' ('Hekking-effect').
Hoe is tuchtrecht en peer-review voor gemeentesecretarissen geregeld?
Maar het komt ook steeds vaker voor dat politieke conflicten worden uitgevochten over het hoofd van de gemeentesecretaris. In dat geval past een coulantere houding bij een gedwongen afscheid. Per slot van rekening is een gemeente besturen niet hetzelfde als het Kremlin of een of andere bananenrepubliek
Echter wordt mij niet duidelijk wie het initiatief neemt voor de ontbinding van de (eenzijdige) aanstelling. Is de gemeentesecretaris sterker voor diens organisatie/medewerkers gaan staan en geeft deze daardoor het college minder het gevoel dat hun belang voldoende gediend wordt? En moeten colleges wennen aan die veranderende houding?
Zou niet raar zijn... Steeds meer managers hebben het boek van Covey gelezen; stel je wederzijds afhankelijk op. Vrij vertaald: neem een gelijkwaardige positie in.
De arbeidsmarkt zal die houding ook gaan afdwingen; doordat de beroepsbevolking sneller daalt dan het aanbod van werk wordt de werkgever steeds afhankelijker van werknemers. De jongere generaties zijn al veel minder hierarchisch ingesteld dan de oudere generaties. Daarnaast is het machtsgevoel van menig collegelid nog wel es wat overmatig.
Dus als je het vanuit dat perspectief bekijkt...... Dan is de kans op een 'verschil van inzicht over te voeren beleid' sterk groter geworden....
Tip voor collegeleden: ga er maar aan wennen dat de relatie tussen bestuurder en ambtenaar een ander evenwicht gaat krijgen. Durf je ook kwetsbaar op te stellen en richt je op de aanwezige kwaliteiten van mensen ipv de ontbrekende. Want je kunt ambtenaren die een 'wederzijds afhankelijk' gerichte ambtenaar niet steeds weg blijven sturen....
Verder, zie ik dit als een van de geweldige voordelen van het dualisme dat niemand wilde maar toch kreeg. En ja, dan moet je gewoon sportief zijn: je aanpassen en de schade dragen van dat prutsysteem.
Verder zeker geen 2 functionarissen e.d. want er is al voldoende ambtelijke overhead. Nee gewoon je werk doen en goed doen. Bij de VGS ,zo is mijn eigen ervaring, en ook bij de nieuwe griffiersclub, is nog niet doorgedrongen dat het hoge en belangrijke ambtenaren zijn maar wel gewoon AMBTENAREN. God zit volgens mijn jeugd herinneringen echt op een andere troon.
Dat er maar 51 secretarissen per jaar vertrek lijkt me ook erg weinig. Op 418 gemeenten is dat 12%. Dat is weining verloop. Zeker als je hierin gemeentelijke fusies meeneemt. Blijkbaar is er weining verloop onder gemeentesecretarissen. Iets meer verloopt, lijkt mij niet meer dan gezond. Het Rijk kent een roulatieschema van top-ambtenaren van ongeveer 1 keer in 3 jaar. Dat is dus 33%.
Is het aan de top van de gemeentelijke organisatie met een college en een directie- c.q. managementteam sowieso niet veel te druk? De secretaris is daarbij vaak een weinig benijdenswaardige functionaris die gemangeld kan worden tussen collegeleden en ambtelijke (top)managers.
Als waar is dat wethouders - al dan niet door de komst van het dualisme - dieper gaan sturen en daarmee de secretaris c.q. het ambtelijk management voor de voeten gaan lopen, moeten we ons dan niet de vraag stellen of de ambtelijke top van de gemeente geen andere invulling moet krijgen? Even ervan uitgaande dat we het fenomeen wethouder niet gaan opheffen.
Het ambtelijk management stuurt bijv. vooral de uitvoerende afdelingen en de PIOFACH-functies aan en het bestuurlijk management neemt het beleid en de projecten voor zijn rekening? In tijden van bezuinigingen kan het terugdringen van het bestuurlijk/ambtelijk management een forse besparing opleveren.