Gemeenten kunnen meer leren van elkaars fouten

Andere gemeenten zouden veel kunnen opsteken van kritische rapporten van de rekenkamers van Rotterdam en Nijmegen. Die gaan over de hardnekkigste beleidsproblemen die ze respectievelijk al 10 en 20 jaar optekenen. Directeur Chris Ravensbergen van VNG Risicobeheer gaat er werk van maken.

‘Toen ik het Rotterdamse rapport las, vroeg ik mij gelijk af: herkennen wethouders, rekenkamers, gemeentesecretarissen en concern controllers de problemen waarmee ze in Rotterdam kennelijk kampen? Als bestuurlijke overmoed, te grote financiële risico’s en te veel nadruk op regels en procedures typisch Rotterdamse problemen zijn, dan hoeven andere gemeenten niets te leren van het rekenkamerrapport, maar ze herkennen die problemen vast. Alleen: wat doen ze ermee? En: hoe kúnnen ze er dan wat mee doen? Nou, door en van elkaar te leren.’

Zo ontstond het plan om met de rekenkamer van Rotterdam een landelijke enquête uit te voeren om te zien of andere gemeenten de hardnekkige beleidsproblemen in de Maasstad herkennen. ‘We willen dat beeld spiegelen aan de gemeenten’, zegt Ravensbergen.

Kritische geluiden

Van elkaar leren klinkt vanzelfsprekend en ook zo eenvoudig, maar dat is het niet, weet de directeur VNG Risicobeheer. ‘We leven allemaal in onze eigen bubbel. In die bubbel zoeken we naar onze eigen waarheid. Wethouders leven in een andere bubbel dan de concern controllers. Komen de kritische geluiden van de ene groep wel voldoende binnen bij de andere? Het rekenkamerrapport laat zien dat er in ieder geval in Rotterdam op dat gebied werk te verzetten is.’ Niet alleen in Rotterdam. De rekenkamer in Nijmegen keek deze zomer terug op zijn geschiedenis in het rapport 20 jaar rekenkamer­onderzoek: Frapper toujours. ‘Je zou wensen dat alle rekenkamers zo’n evaluatie op poten zouden zetten.’

Bubbel

De conclusies in Nijmegen zijn volgens hem wellicht net zo herkenbaar voor gemeenten als de conclusies van de Rotterdamse rekenkamer. Ze gaan vooral over de bubbel van de gemeenteraad’, zegt Ravensbergen. ‘De Nijmeegse rekenkamer constateert dat de gemeenteraad als kadersteller onvoldoende stuurt en weinig initiatieven neemt en dat ze als controleur van het college de financiële bijsturing onvoldoende onderbouwt en te weinig controleert of afspraken worden nagekomen. In algemene zin ontbreken afspraken met het college over goede informatievoorziening. Geldt dat ook voor de rest van Nederland, vraag je je dan af.’

Kennisdeling

Ravensbergen hamert als directeur bij de VNG op het belang van systematische kennisdeling op het gebied van risicomanagement. Corona heeft dat belang alleen maar vergroot, zegt hij. ‘In het begin van de crisis merkte ik dat veel gemeenten op zoek gingen naar zekerheden. Wat is het financiële effect voor ons? Hoe brengen we dat in kaart? We kregen veel vragen om hulp. Wat ik ook merkte was dat gemeenten los van elkaar scenario’s gingen ontwikkelen. Amsterdam, Gouda, Heerenveen en Zevenaar ontwikkelden scenario’s om de financiële gevolgen van corona in kaart te brengen en een koers te kunnen uitzetten. We hebben bij VNG Risicobeheer via onze website scenariovoorbeelden beschikbaar gesteld die alle gemeenten kunnen gebruiken.’

Metascenario

Eén landelijk scenario voor gemeenten zou uiteindelijk het mooiste zijn, vindt hij ook. ‘VNG Risicobeheer wil daarom met gemeenten, het Centraal Planbureau, De Ruijter Strategie, verschillende universiteiten en Platform31 een meta­scenario maken dat alle gemeenten kunnen gebruiken, vergelijkbaar met de landelijke financieel-economische scenario’s van het CPB. Deze zou je moeten vertalen naar de gemeentelijke context. Op die manier scheelt een landelijk metascenario gemeenten tijd, geld en moeite. Het biedt houvast en is een instrument om op basis van een gemeenschappelijke taal gestructureerd met elkaar vooruit te kijken.’

Lees het volledige interview in Binnenlands Bestuur nr. 20 van deze week