'Ik ben compleet kapotgemaakt'

Eén anonieme brief over ‘grensoverschrijdend gedrag’ luidt het einde in van Laura Wergers carrière als wethouder in Zutphen. De gemeente pleegt volgens haar ‘karaktermoord’. Ze laat het er niet bij zitten.

‘Op mijn eerste werkdag in mei 2018 realiseerde ik mij: het gaat hier niet goed’, zegt Laura Werger (48). De oud-wethouder in Gouda is door de VVD binnengehaald om als wethouder van buiten wat aan de ‘puinhoop’ in het Zutphense gemeentehuis te doen, maar dat de janboel zich zó snel zou openbaren?

Werger: ‘Er was geen structuur, er waren geen overdrachtdossiers, afspraken met inwoners, organisaties en bedrijven werden niet vastgelegd. Ambtenaren liepen mijn kamer binnen om te vragen hoe ik in een dossier zat, om er vervolgens naar eigen believen mee aan de gang te gaan. Er waren geen duidelijke afspraken, er was geen politieke richting. De toenmalige gemeentesecretaris stelde voor dat ik één keer in de maand een portefeuillehouderoverleg zou hebben. Eén keer in de week, zul je bedoelen, juist om structuur en vastlegging van afspraken te garanderen.’

Structuur was hard nodig, benadrukt Werger, want ‘kort na ons aantreden kwamen we erachter dat we 13,5 miljoen euro moesten bezuinigen.’ Er was alleen bar weinig financieel besef in het gemeentehuis, constateerde de kersverse wethouder. ‘Ambtenaren regelden zaken naar eigen inzicht. Een ambtenaar vertelde mij dat een collega-ambtenaar 700.000 euro aan een sportvereniging had uitgegeven zonder dat daar een raadsbesluit over was genomen.’

Ze spreekt de ambtenaar hierop aan en de huidige gemeentesecretaris organiseert uiteindelijk zijn vertrek. Werger: ‘Een andere ambtenaar wilde structureel 25.000 euro uitgeven aan een hobbyproject omdat de ‘samenleving er gelukkig van werd’. Dat is toch geen argument? Maar dat was wel de mores in Zutphen.’

Team

De eerste jaren opereert het college volgens Werger als een ‘team’. Dat verandert als GroenLinks-collega Harry Matser in juni 2021 en PvdA-wethouder Annelies de Jonge in januari 2022 vertrekken. Blijven van het oude team de jonge SP-wethouder Mathijs ten Broeke én burgemeester Annemieke Vermeulen (VVD) over. Werger: ‘In het begin heeft de burgemeester veel moeite gedaan om er een echt team van te maken en zeker in de eerste jaren kon ik bij haar te rade. Tegen het einde van onze termijn waren we als college een beetje op elkaar uitgekeken. Je bent uiteindelijk toch tot elkaar veroordeeld in een college. Ik kreeg het laatste half jaar ook het gevoel dat de burgemeester wat bitser werd tegen mij en soms onredelijk reageerde. Collega-wethouders herkenden dat.’

De VVD verkiest Werger, die dan al een paar jaar in Zutphen woont, in oktober 2021 tot lijsttrekker bij de aanstaande gemeenteraadsverkiezingen. De partij ziet haar graag terug als wethouder. In het gemeentehuis denken sommigen daar anders over. Dat wordt Werger duidelijk als ze rond die tijd een ‘koffiemomentje’ heeft met burgemeester Vermeulen.

Werger: ‘Zij vertelde mij dat sommige ambtenaren elders werk zouden gaan zoeken als ik weer wethouder zou worden. Waarom? Wie? Dat kon ze niet zeggen. Het was wel een signaal. In de portefeuillehoudersoverleggen heb ik gevraagd: “Is er iets?” Als ik iets verkeerd heb gedaan, dan bied ik daar mijn verontschuldigingen voor aan. Er was niets. Ik ben gaan praten met de directeur fysiek domein. Ik was helder en veeleisend, maar medewerkers waren blij dat ik duidelijkheid gaf.

De teamleider van het sociale domein zag ook niets. Ik had en heb leuk contact met veel ambtenaren. Niet één ambtenaar is in die jaren naar mij toegekomen om te zeggen dat ik te ver zou gaan. Maar dat is misschien ook typisch de Achterhoek: mensen hebben allemaal een beeld van je en praten over je, maar zeggen het nooit rechtstreeks.’

En dan gebeurt het: in februari 2022 ploft een anonieme brief op de mat bij De Stentor. De krant publiceert er op de 25e over: ‘Gemeente Zutphen onderzoekt mogelijk grensoverschrijdend gedrag wethouder’. ‘De wethouder, wiens naam bekend is bij de redactie, zou volgens de bron onvoorspelbaar zijn en kwetsend en intimiderend overkomen op in ieder geval één ambtenaar.’

De burgemeester en de gemeentesecretaris maken er werk van. Ze roepen Werger bij zich. ‘”Wij denken dat het om jou gaat. De gemeentesecretaris heeft vorige week gesproken met een medewerker die iets had gemeld.” “Dat kan, maar heeft iemand een klacht ingediend?” Nee, maar het was ‘allemaal heel erg’. “Wat heb ik dan gedaan?” Dat konden ze niet zeggen. “Wat gebeurt hier? Waarom hebben jullie mij niet meteen aangesproken? Ik ben niet al te makkelijk, dat geef ik toe, maar je kunt toch wel met mij in gesprek gaan?”’

Dader

Pal voor de raadsverkiezingen van maart krijgen de Zutphenaren het beeld voorgeschoteld van een wethouder en VVD-lijsttrekker die intimideert en kwetst. De gemeente laat Hoffman Bedrijfsrecherche onderzoek doen. Laura Werger werkt hieraan mee, ‘maar ik voelde vanaf het eerste moment: dit klopt niet.’ Het begint er volgens haar mee dat het onderzoek wordt uitgevoerd op basis van de klokkenluidersregeling. ‘Daarin staat dat het moet gaan om schriftelijk bevestigde meldingen. Ik moet ze nog krijgen.

Telkens als ik vroeg: “Wat heb ik misdaan, waarvan word ik beschuldigd?”, zei Hoffmann: “Dat mogen we van de opdrachtgever niet vertellen. Dat leest u wel in het rapport.” Ik heb nooit kunnen reageren op de beschuldigingen. Ik was helemaal niet onschuldig totdat het tegendeel bewezen was. Hoffmann doet aan bedrijfsrecherche. Die zoeken een dader. Het maakte niet uit wat ik zei; ik was die dader.’

In mei komt Hoffmann met het rapport; 15 van de 30 pagina’s zijn volledig zwart gelakt. Een samenvatting van vier pagina’s ziet ook het daglicht. Daarin staat dat Werger denigrerende opmerkingen maakte, onaangenaam direct was, ontplofte als haar iets niet aanstond en boos en gefrustreerd de afdeling opliep. Er scheen een patroon te zijn. Werger: ‘Niets daarvan is met mij gedeeld. Ik heb twee keer twee uur een verhoor gehad met Hoffmann. Dat heb ik allemaal opgenomen en daar ben ik zo blij mee! Ik kreeg de eerste verslaglegging van de verhoren en uit alles bleek dat ik moest hangen.

Daar komt bij dat de gemeentesecretaris een filter had gezet op wie Hoffmann kon spreken. Er waren ambtenaren die ook graag iets hadden willen zeggen, maar die zijn geweigerd, op één medewerker na die zoveel misbaar maakte dat hij als 16e aan de lijst werd toegevoegd. Ontlastende verklaringen staan niet in het rapport. Als je dit rapport leest, moet ik echt een vréselijk mens zijn.’

De burgemeester en de gemeentesecretaris hebben het onderzoek volgens Werger bewust in haar nadeel laten uitvallen. ‘Met gemeenschapsgeld en met gebruikmaking van een heel ambtelijk apparaat.’ Voorbeeld is de manier waarop volgens Werger met ‘klachten’ van inwoners werd omgegaan. Werger: ‘Nadat de pers over de anonieme brief had gepubliceerd, vertelde de burgemeester mij dat er twee klachten van inwoners waren binnengekomen. Die zouden naar Hoffmann gaan. Eén mevrouw, met wie ik professioneel nooit iets te maken had gehad, klaagde over mijn uitspraken in de pers en over door de gemeenteraad bepaald beleid. De gemeente heeft daarvoor toch een klachtenregeling? Een andere ‘klacht’ kwam uit Warnsveld van een mevrouw met wie ik in de clinch had gelegen over de aanleg van ondergrondse hoogspanningskabels. Zij heeft later tegen de raad en in de pers gezegd: “Ik heb geen klacht, de burgemeester heeft mij gevraagd of ze mijn brief kon gebruiken als klacht.’”

Als haar collega’s in haar afwezigheid (‘in het geniep’) het rapport van Hoffmann bespreken, heeft Werger er genoeg van. Een week voor de installatie van het nieuwe college stapt ze op 24 mei op. Maar Werger verlaat de Zutphense politiek niet. Ze gaat in de gemeenteraad. ‘Zo veel mensen hebben op mij gestemd, die laat ik niet in de steek. Ik doe niet aan kiezersbedrog.’

Het frappante is dat ex-wethouder Werger als raadslid de soap rond de (mislukte) herbenoeming van burgemeester Vermeulen van zeer nabij meemaakt. ‘Ik zeg niets over die herbenoeming, maar weet wel dat de burgemeester heeft geprobeerd om mij de toegang tot raadsstukken te ontzeggen. De griffier is daar voor gaan liggen.’ Voordat ze formeel om een tweede ambtstermijn vraagt, trekt Vermeulen eind september aan haar stutten. De gemeenteraad wil namelijk niet verder met de burgemeester.

Kruis

Ondertussen ervaart Werger dat er een ‘enorm kruis’ achter haar naam staat. ‘Ik solliciteer en krijg nul op het rekest, want wat zie je als eerste als je mij googelt? Dat ik kwetsend en intimiderend ben. En je ziet dat zo’n Hoffmann daar een kwalijke rol in speelt: wiens brood men eet, diens woord men spreekt.’ En hoe bestaat het dat een burgemeester en gemeentesecretaris een ambtenaar de kans bieden om met een anonieme brief niet alleen een wethouder pootje te lichten, ‘maar haar als persoon ook compleet kapot te maken.’

Werger: ‘De gemeente heeft karaktermoord gepleegd. Ik ben kapotgemaakt. Alles wat mij wordt verweten is mij aangedaan. Tijdens een raadsdebat op 4 juli impliceerde de fractievoorzitter van de grootste partij dat ik geen mens ben. Ik durfde niet meer naar de Albert Heijn om de hoek, ik ging naar Dieren voor de boodschappen. Het duurde maanden voordat ik weer op een terras in de stad durfde te zitten.’

Wat ze zichzelf aanrekent? ‘Ik had alerter kunnen zijn, maar weet je: als iemand drie weken voor de verkiezingen een anonieme brief naar de krant stuurt, dan kun je daar niks aan doen. Dan ben je gezien. Dat De Stentor zou publiceren hoorde ik niet van de krant, maar van de burgemeester. Ze werkten goed samen.’ Werger wil nu eerherstel van de gemeente Zutphen, en ze wil dat de gemeente in ieder geval haar advocatenkosten betaalt. Werger: ‘Ik werd in mijn functie als wethouder aangesproken. De gemeente had mij moeten ondersteunen, en dat hebben ze niet gedaan. De eerste rekening hebben ze geaccepteerd. Maar nooit betaald, de rest hebben ze afgewezen. De gang naar de rechter is aanstaande.’

Om de centen gaat het niet, benadrukt Werger. ‘Wat mij is overkomen, kan iedere wethouder overkomen. De eigen procedures en regels worden niet nageleefd, er ontstaat daardoor rechtsonzekerheid en het legaliteitsbeginsel wordt aangetast. Mensen raken hierdoor persoonlijk beschadigd. Dáár gaat het mij om. En waarom ik ook bereid om er een testcase voor Nederland van te maken. Er moet bescherming voor wethouders en andere bestuurders komen. Nu zijn wethouders vogelvrij.’

De gemeente Zutphen heeft geen behoefte om op dit interview te reageren.