In volle vaart valoriseren

Met het missiegedreven innovatiebeleid willen we impact maken door via onderzoek en innovatie oplossingen te vinden voor maatschappelijke vraagstukken en tegelijkertijd economische kansen te benutten die daaruit voortvloeien. Maar lukt het om die oplossingen te bedenken en vervolgens toe te passen? In het eerste deel van deze reeks kijken we hoe we tot de goede samenwerkingen kunnen komen. In dit tweede deel aandacht voor de vraag hoe we vanuit die samenwerkingen oplossingen kunnen ontwikkelen waarmee we daadwerkelijk impact kunnen maken.

Onzekere businesscase door gebrek aan systeembenadering

Het succes van het innovatieproces en de impact die we daarmee maken is erg onderwerpafhankelijk. We zien veel innovatiethema’s waarbij een systeembenadering nog ontbreekt. Te veel worden vraagstukken vanuit een beperkt aantal stakeholders binnen het speelveld benaderd, waardoor betrokkenheid, draagvlak en commitment van relevante partijen(overheden, kennisinstellingen, bedrijven, financiers én burgers) beperkt is. Dit zorgt ervoor dat bestaande conflicterende belangen maar moeilijk worden omgezet in gedeelde belangen. Met als belangrijkste gevolg dat de businesscase onzeker blijft en koplopers (ondernemende of verbindende partijen) niet in het gat durven te springen door te investeren.

Kennisontwikkeling is té aanbod gestuurd

Genoeg innovatieve ideeën bij kennisinstellingen en bedrijven lijken in theorie haalbaar en schaalbaar. Maar er blijft een gat bestaan tussen aanbod van kennis en vraag naar oplossingen. We zien vaak in publiek-private samenwerkingen dat onderzoeksgroepen van kennisinstellingen een leidende rol hebben. Vaak slaat daardoor de balans door naar te veel technologie gedreven innovaties (technology push) en wordt er onvoldoende rekening gehouden met de behoefte van de markt (market pull), de innovatiestrategie van ketenpartners en de inbedding in bestaande processen. Juist aan het begin van een innovatieproject is het daarom van belang om goed de tijd te nemen gezamenlijk de probleemstelling en innovatieagenda te bepalen en te verkennen in welke richting kansrijke oplossingen kunnen worden gevonden.

Geen zicht op ontwikkelstappen

Voor bedrijven en organisaties die intensief samenwerken met kennisinstellingen is het al niet eenvoudig om innovaties vervolgens ook toe te passen in de praktijk, laat staan partijen die niet bij kennisontwikkeling betrokken zijn. Innovaties redden het meestal wel tot pilotfase, maar implementatie en brede opschaling lukt helaas vaak niet. Veel bedrijven zien wel de noodzaak van innovatie, duurzamere processen en nieuwe verdienmodellen, daar ligt het niet aan. Maar zij hebben ondanks de nieuwe kennis onvoldoende zicht op de ontwikkelstappen die zij kunnen nemen. De oorzaken daarvoor zijn divers; beschikbare oplossingen zijn niet concreet genoeg, de dominante technologie heeft zich nog niet aangediend of de oplossing is er wel, maar de financiering niet. Bovendien sluit de innovatie vaak onvoldoende aan bij de bestaande strategie of het verdienmodel, waardoor brede steun binnen de organisatie of keten ontbreekt. Het is zaak bedrijven en organisaties te helpen een eigen transitiepad te ontwikkelen, waarmee op basis van beschikbare kennis en oplossingen de eerste stappen kunnen worden bepaald, zodat men kan beginnen.

Dit veranderende innovatielandschap met meer focus op impact, zowel maatschappelijk als economisch, vraagt dus aanscherping van de huidige manier waarop we innovatieproces stimuleren. In het volgende deel bespreek ik de instrumenten waarmee we dat innovatieproces proberen aan te jagen.