Aanvraag identiteitskaart voor gedetineerden moet makkelijker

De 26 gemeenten die een gevangenis op hun grondgebied hebben, worden verantwoordelijk voor het uitgeven van identiteitskaarten aan de gedetineerden die daar verblijven. Dat is het doel van een voorgenomen besluit dat het kabinet ter internetconsultatie heeft voorgelegd.

Niet goed mogelijk

De wijziging maakt het makkelijker voor gedetineerden om een identiteitsbewijs aan te vragen en te ontvangen. Dat is nu vaak lastig. Gedetineerden blijven in de regel ingeschreven staan in de gemeente waar ze woonden voordat ze vast kwamen te zitten. Maar een identiteitskaart aanvragen in die gemeente is in veel gevallen niet goed mogelijk. Daarvoor moet men immers twee keer persoonlijk verschijnen op het gemeentehuis – één keer voor de aanvraag en één keer voor het ontvangen van het identiteitsbewijs. En dat is om logistieke of veiligheidsreden vaak niet te regelen voor gedetineerden.

Basisvoorwaarde

Daardoor verlaten jaarlijks zo'n 5000 mensen een penitentiaire inrichting (PI) zonder geldig identiteitsbewijs – 15 procent van alle ex-gedetineerden. Dat terwijl een identiteitsbewijs noodzakelijk is voor de re-integratie, stelt het kabinet in de toelichting op het voorgenomen besluit. Zonder identiteitsbewijs kunnen de gevangenisverlaters immers geen arbeidsovereenkomst of huurcontract ondertekenen, geen aanvraag voor een uitkering doen en geen zorg of schuldhulpverlening ontvangen. Een geldig identiteitsbewijs is daarom één van de vijf basisvoorwaarden voor re-integratie die al tijdens de detentie op orde gebracht moeten worden. Dat werd in 2019 afgesproken in een bestuurlijk akkoord tussen onder andere gemeenten en het rijk.

Niet uitvoerbaar

Een alternatieve oplossing zou zijn dat ambtenaren van de gemeente waarin de gedetineerde staat ingeschreven, afreizen naar de gevangenis om daar de aanvraag af te handelen en de identiteitskaart af te geven. Dat zou echter betekenen dat ambtenaren van 344 gemeenten moeten afreizen naar 26 penitentiaire inrichtingen. En dat is praktisch niet uitvoerbaar, stelt het kabinet. Een betere oplossing is daarom om het verstrekken van identiteitsbewijzen aan gedetineerden te beleggen bij de gemeenten met een PI. De extra uitvoeringslasten voor deze 26 gemeenten worden gedragen door twee ministeries: Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) en Justitie en Veiligheid (J&V). Het besluit moet op 1 juli 2023 in werking treden.