Je mannetje staan

Het wethoudersonderzoek in Binnenlands Bestuur van deze week laat zien dat dit afgedaan kan worden als folklore. Wethouders vertrekken na een serieus politiek conflict. Breekpunt is dat het de wethouder ontbreekt aan vertrouwen bij collega’s, de collegefracties, de eigen fractie of de gehele raad. Deze vertrouwensconflicten staan symbool voor de strijd om de macht in de lokale politiek. Winnaars van de gemeenteraadsverkiezingen van 2006 zijn de maat genomen in een transparant, maar soms ook ondoorzichtig machtsspel. Zie bijvoorbeeld Rheden en Leiden. Wethouders zijn geconfronteerd met de jaloezie van verliezers, met als extreem voorbeeld de SGP in Rijssen-Holten die een CDA-wethouder en oude kompaan tot aftreden dwong omdat hij de gereformeerde mannenbroeders in de steek had gelaten na de verkiezingen.

Wat over 2007 ook opvalt, is dat de rekenkamerfunctie zijn effect heeft op het lokale politieke debat. Een aantal wethouders (Bunschoten, Harlingen, Heemstede) is opgestapt na het verschijnen van een kritisch Rekenkamerrapport, om zo schoon schip te maken. Een succes waar de Algemene Rekenkamer jaloers op kan zijn.

De verdubbeling van het aantal vertrokken wethouders versterkt het beeld van het lokaal bestuur als een duiventil. Toch is dat grote verloop niet per se schadelijk voor het imago van het lokaal bestuur als slagvaardige bestuurslaag. Het beeld van provincies en het kabinet waar geen bestuurders over de rand zijn gevallen, is heus niet veel beter. Alle kwesties op een rij tonen dat er binnen de eerste overheid sprake is van zelfreinigend vermogen. Daar wordt het openbaar bestuur nooit slechter van.

Henk Bouwmans