‘Ik zeg vrijuit wat ik denk’

Marcel Thijsen is volgens het Dagblad van het Noorden een ‘markante volksburgemeester’. ‘Niemand zit te wachten op een nobody’, zegt de burgemeester van Tynaarlo zelf. Zeker niet als het gaat over gevoelige kwesties als asielzoekers of het handhaven van coronaregels.

Marcel Thijsen, flapuit tussen de Drenten

‘Ik neem geen blad voor de mond en ik kies niet altijd voor de gangbare weg, maar ben ik daarmee een Fortuynist? Een populist? Wat versta je daar trouwens onder? Is het een geuzennaam of een scheldnaam’, vraagt Marcel Thijsen (53), de opvallende burgemeester van de Drentse gemeente Tynaarlo. We hebben het over zijn, uit Gelderland overgewaaide, bijnaam ‘Rode Fortuyn’. 

‘Het Fortuynisme verdeelt mensen’, zegt Thijsen. ‘Zo wil ik geen Fortuynist genoemd worden. Maar als het gaat om het begrijpen van de mensen en hen een stem geven, dan weer wel. En ja, rood, dat ben ik wel. Ik geloof in gelijke kansen en in gelijke behandeling. Ik heb niet voor niets bij de ingang van het gemeentehuis een groot raambiljet laten ophangen met daarop het eerste artikel van de Grondwet.’

Marcel Thijsen (53) is geen Drent, hij is een geboren en getogen Wijchenaar. En niet zomaar eentje. Thijsen is een politiek en bestuurlijk zwaargewicht in zijn geboorteplaats als hij in 2014 naar Drenthe verhuist. Niemand kan om hem heen in Wijchen. Hij begint er in 1994 als raadslid voor de PvdA en in 2006 wordt hij voor die partij wethouder. Dat blijft hij tot 2009 als hij Kernachtig Wijchen opricht. Bij haar eerste deelname aan de raadsverkiezingen in 2010 wordt de partij prompt de grootste in de raad. Thijsen keert terug in het college, nu dus voor Kernachtig Wijchen. Bij de raadsverkiezingen van 2014 gaat de partij onder zijn aanvoering van acht naar elf zetels (de raad van Wijchen heeft 27 raadszetels). Thijsen wordt weer wethouder in Wijchen. Maar eind 2014 wordt bekend dat hij bijna 200 kilometer verderop in het noorden van Drenthe burgemeester wordt. Bij zijn afscheid in Kasteel van Wijchen noemt burgemeester Hans Verheijen, thans burgemeester van Weert, Thijsen een ‘aaibare knuffelbeer’. Waarom hij uit Wijchen vertrok? 

Marcel Thijsen: ‘Ik kende Tynaarlo van vakantie. Een soort van vakantiegevoel bracht mij hier. Prachtige omgeving, aardige mensen. Ik vind de omgeving rond Trier in Duitsland trouwens ook heel erg mooi. Mocht daar een vacature komen, dan zou ik dat fantastisch vinden’, lacht Thijsen. Hij vervolgt: ‘Je kunt dat moeilijk over jezelf zegen, maar ik had in Wijchen veel invloed. Ik was er bijna tien jaar wethouder en in de regio was ik ook actief. Maar na tien jaar voeg je niet zo veel meer toe. De uiterste houdbaarheidsdatum komt in zicht. Je wordt nonchalanter. De goeie dingen van jezelf heb je al gegeven, dus gaan steeds meer mensen zich storen aan je minder goede kanten.’ 

Randstad 

Het noorden van ons land stond heel hoog op zijn verlanglijstje, zegt Thijsen. ‘In een nieuwe regio kun je dan weer tien jaar het beste van jezelf geven. Een nieuw begin, een nieuw thuis.’ En dat met zíjn tongval en bourgondische inslag? Voelt hij zich niet lekkerder beneden de grote rivieren? Thijsen: ‘O nee, absoluut niet. De enige plek waar ik niet thuishoor, is in de Randstad. Ik hoor niet thuis in een stedelijke omgeving. Mevrouw Halsema heeft de kwaliteiten voor Amsterdam. Ik durf te zeggen dat ik voor Tynaarlo de beste kwaliteiten heb. Ik moet het hebben van de persoonlijke contacten en de benaderbaarheid.’ 

Drenthe, Brabant, Zeeland, maakt niet uit? Thijsen: ‘Het verschil tussen Drenthe en Brabant of het zuiden wordt erg overdreven. Daar loopt de scheidslijn in Nederland niet. Die loopt langs de grootstedelijke cultuur in de Randstad en, zoals de Randstad enigszins denigrerend zegt, de provincie. Daar zijn de laatste jaren de échte cultuurverschillen ontstaan.’ 

Toch moet Thijsen in Vries, de hoofdzetel van Tynaarlo (bijna 34.000 inwoners), merken dat hij niet meer in Wijchen zit. De politieke mores zijn er vast anders. De in Drenthe geboren burgemeester van Doetinchem Mark Boumans zei een paar jaar geleden in Binnenlands Bestuur: ‘Drenten zijn net Achterhoekers. Een Drent zal nooit rechtstreeks communiceren. Hij is niet direct en zal je ook niet vertellen dat hij het niks vindt. Dat was voor mij dé overgang toen ik ging studeren in Groningen.’ 

Herkent Thijsen die overgang? ‘Wij zitten in de kop van Drenthe, hè, tegen Groningen aan. Maar ik ben denk ik van nature wat directer dan de Drent. Als een grens is overschreden blijf ik direct hoor, maar ik heb veel kunnen leren van de beleefdheid en de netheid van de Drenten.’ Zoals gezegd: Marcel Thijsen domineerde jaren lang de politiek van Wijchen, eerst als fractievoorzitter en later als wethouder. Dus laat aan hem maar de vergelijking over tussen de plaatselijke politiek daar en die in Tynaarlo. Thijsen: ‘In de gemeenteraad van Wijchen zijn de revolvers geladen als het over de belangrijke politieke onderwerpen gaat. Tijdens de raadsvergadering worden die leeggeschoten. Dan is het pang-pang-pang. In Tynaarlo wordt eerst een klein granaatje gegooid. De raad kijkt vervolgens wat het effect daarvan is. Als dat niet bevalt en de harmonie wordt verstoord, gaat niemand verder. Iedereen zoekt dan naar een oplossing – oppositie en coalitie. De politieke cultuur is daardoor indirecter, maar je hebt ook veel minder bijkomende schade.’ 

Dieper 

Voor de burgemeester is het de kunst om in die (indirecte) politieke cultuur te zien wanneer een discussie tóch dieper moet, zegt Thijsen. ‘Als een raadsvergadering weinig vuurwerk oplevert, betekent dat namelijk niet automatisch dat iedereen daar blij mee is. Drenten zijn echt ongelofelijk netjes naar elkaar toe. Je moet de signalen leren lezen.’ Je kunt ook denken: zo is de politieke cultuur nu eenmaal, niets aan doen. Thijsen: ‘Zolang het geen kwaad kan, is dat waar. Maar als er ondergronds van alles speelt, dan moet ik dat als burgemeester wel naar boven halen.’ 

En daarin is Thijsen, blijkens de regionale media en wat zijn vakgenoten zeggen, dan toch weer een aparte vogel. Het Dagblad van het Noorden schrijft in de zomer van 2015: ‘Ze haalden ‘de Rode Fortuyn’ naar Vries, maar nu schrikken veel raadsfracties in Tynaarlo toch van de ongezouten uitspraken van burgemeester Marcel Thijsen.’ De burgemeester: ‘Dat schreef de krant naar aanleiding van de mogelijke komst van asielzoekers in Zuidlaren. Ik had gezegd dat asielzoekers die 35.000 euro hebben betaald om hier te komen zelf wel een hotelkamer konden bekostigen. Ik zei toen óók dat je asielzoekers niet moet willen opvangen in tenten en hallen met tussenschotten. Ik was blij met de ophef die ontstond over mijn uitspraken. 

Er mogen geen taboes zijn, en dat vind ik niet populistisch. Ik zeg wel vaker iets wat men niet normaal vindt. Ik zeg vrijuit wat ik vind, soms tot wanhoop van de gemeentevoorlichting. Mensen kunnen ook met alles bij mij terecht en ze krijgen geen ideologische preek.’ Een burgemeester moet zich volgens Thijsen laten zien en thema’s benoemen. ‘Het is niet je taak om zonder risico je jaren uit te zitten en je kaken op elkaar te houden, terwijl er van alles speelt onder de bevolking. 

Niemand zit te wachten op een nobody. Je moet ergens voor staan. Als burgemeester van Tynaarlo moet je staan voor de inwoners Tynaarlo.’ Thijsen noemt het voorbeeld van de mogelijke komst vorig jaar van extra uitbehandelde tbs’ers naar het Witte Huis in Zuidlaren. ‘Je kunt niet zeggen: we maken van een psychiatrische instelling een forensische kliniek. Zo van: bij jou in het dorp is het lekker leeg, dus hier krijg je alle ellende. Dat kan niet. Dat wil niet zeggen dat je hier geen tbspatiënten kunt huisvesten, er zijn er nu ook vijftien extra, maar je kunt en mag je inwoners niet vergeten.’ 

Warm 

Een burgemeester is daarbij in de ogen van Marcel Thijsen voor 90 procent burgervader en voor 10 procent burgemeester. ‘Als meester, ik ben leraar geweest, moet je streng zijn, want anders verlies je de orde. Als je als vader niet warm bent, dan lopen de kinderen het huis uit.’ De burgemeester is er hoe dan ook níet voor inhoud van het beleid. Thijsen: ‘Je kunt adviezen geven, maar de inhoud is voor de politiek. Ik moet alle dossiers kennen, want anders kan ik de wethouders niet adviseren, maar ik bemoei mij niet met de besluitvorming. Het grootste gevaar in het openbaar bestuur is namelijk dat jouw waarheid dé waarheid wordt. Vroeger vond ik alleen wethouders goed die op mij leken, en nu denk ik: daar moet je er niet te veel van hebben. Eerlijk gezegd maakt het mij ook niet uit welke keuze wordt gemaakt. Als alles maar op tafel ligt. Ik leg het ook niet uit, die verantwoordelijkheid hebben de wethouders.’ 

Burgemeester Thijsen heeft dezer dagen wel één duidelijke verantwoordelijkheid: de Zuidlaardermarkt. Op dinsdag 19 oktober is het zover, voor de 820ste keer, met een warenmarkt, kermis op de Brink en natuurlijk de paarden. Voor hetzelfde geld bezoeken net als in 2019 150.000 mensen de grootste en oudste najaarsmarkt van Europa voor paarden. En het Dagblad van het Noorden weet het in de krant van 17 september zeker: burgemeester Thijsen gaat weer voor heisa zorgen. Immers: ‘Volksburgemeester Marcel Thijsen van Tynaarlo wil de sluitingstijd van cafés tijdens de Zuidlaardermarkt op 2 uur ‘s nachts zetten. Hij tart daarmee het regeringsbeleid en maakt het zijn collega’s moeilijk.’ 

Dooie mus 

Thijsen had de cafés in Zuidlaren inderdaad graag tot 2 uur gegeven. ‘We hadden vorige maand in Eelde het bloemencorso. Tot 2 uur werd alcohol geschonken in de feesttent. Dat ging hartstikke goed, ook met de coronabestemmingen.’ Maar die mooie tijd is voorbij. Om middernacht is het uit met de pret. Thijsen: ‘De coronaversoepeling is in werkelijkheid een beperking. De mensen zijn blij gemaakt met een dooie mus, inclusief ikzelf. Ik vind dat je dat als burgemeester moet kunnen zeggen en ook dat je de grenzen mag opzoeken, maar je mag er niet overheen.’ En dus komt er geen Zuidlaardernacht, maar een Zuidlaarderavond. Thijsen: ‘En dat vind ik echt ontzettend jammer.’ De paardenmarkt wordt ook kleiner. Er is geen export van paarden en er zijn alleen gereserveerde plekken voor de vaste handelaren. 

Maar beter een kleinere Zuidlaardermarkt dan helemaal geen markt, vindt Thijsen, en met hem gans Tynaarlo. ‘De markt is een knipoog naar het verleden, maar is ook van grote economische betekenis. De markt zit ingebakken in de cultuur van de streek’, aldus Thijsen, die er net na zijn benoeming voor pleitte om hem op de UNESCO-lijst van immaterieel erfgoed te zetten. Dat is niet gebeurd. Paardenmarkten liggen politiek gevoelig. Thijsen: ‘In sommige kringen worden paardenmarkten gezien als dierenmishandeling. Voor een deel hadden die mensen gelijk. Je moet geen paarden pal naast de kermis houden. Het is aan ons om te laten zien dat paardenmarkten ook diervriendelijk kunnen worden georganiseerd.’