‘Ik verbeeld mij niets’

Jan Zwiers enige Drent in zakencollege Hoogeveen

Welke rechtgeaarde Drentse jongen wil niet in het eerste spelen van FC Emmen? ‘Ik droomde er ook van en het is mij gelukt. Maar we moeten niet overdrijven. Ik heb drie keer op doel gestaan tijdens een competitieduel. Meer was het niet, want ik was natuurlijk nét niet goed genoeg’, lacht Jan Zwiers (54). Zwiers pakt de liefde voor Emmen dertig jaar later op als hij begin dit jaar algemeen directeur bij zijn club wordt. Zijn carrière als wethouder in Coevorden zit erop. Maar corona gooit roet in het eten. ‘Op de winkel passen is niets voor mij.’

Jan Zwiers wint in 2014 de gemeenteraadsverkiezingen met het pas opgerichte Belangen Buitengebied Coevorden (BBC) en belandt pardoes in het college van Coevorden. Hij is duidelijk niet van de opsmuk en de status. ‘Ik heb tegen mensen gezegd: als je me vraagt een lintje door te knippen, kom ik niet. Dus bedenk alsjeblieft iets anders’, laat hij aan RTV Drenthe weten. Zwiers heeft geen enkele politieke ervaring, maar houdt zich prima staande in het Hof van Coevorden. In 2016 wordt hij genomineerd voor Drents Politiek Talent.

‘Als wethouder financiën heeft hij de boel in Coevorden absoluut op orde gemaakt’, verklaart wethouder Jan ten Kate in De Wolden de nominatie. En dat ‘terwijl we er nog geen wasmachine konden kopen’, weet Zwiers. Begin 2020 begint het te kriebelen. ‘Een derde termijn in Coevorden zag ik niet zitten. Je verliest je bestuurlijke scherpte en je gaat leunen op routine. Dat was een schrikbeeld voor mij.’ Zwiers is in die jaren commissaris bij FC Emmen en bevriend met voorzitter en boegbeeld van de club, Ronald Lubbers.

‘Hij had mij na de verkiezingen in 2018 al gepeild voor de club, maar BBC 2014 was net van zes naar negen raadszetels gegaan. Drie zetels erbij voor een partij die vier jaar eerder in het college is gekomen. Dat is best wel iets. Ik kon het niet maken om te vertrekken.’ Maar Lubbers gaat stug door met het binnenhengelen van Zwiers. Hij weet dat voetbal Zwiers’ grote passie is en FC Emmen zijn club. ‘Familiair en toegankelijk’, zegt Jan Zwiers. Zwiers hapt begin dit jaar toe. ‘Mijn hart vertelde mij dat ik voor het voetbal bij mijn oude club moest kiezen.’

Ambtenaar
Zwiers wordt op vrijdag 28 februari uitgeluid in Coevorden en op 1 maart begint hij als algemeen directeur aan de Oude Meerdijk in Emmen. ‘Een ambtenaar is algemeen directeur van Emmen geworden’, schampert Johan Derksen in Veronica Inside. ‘Waarbij ik dacht: wat is er mis met een goede ambtenaar?’, glimlacht Zwiers. Op die zondag wordt zijn club wel met 5-1 in Rotterdam afgedroogd door Sparta. Werk aan de winkel! ‘Een droombaan dus’. Op 1 maart wordt ook de eerste coronabesmetting in Coevorden ontdekt. ‘Ik had twee fantastische weken bij FC Emmen en half maart was ik klaar. De competitie werd stilgelegd. Je doet wat gedaan moet worden en je richt je op het komende seizoen. Op 1 juli mochten we weer trainen, maar het was niet wild.

Je moet vooruit kunnen kijken, maar net als alle andere voetbalclubs hadden we niet meer, maar minder geld te besteden. Ik was juist besteld om de organisatie van FC Emmen op het eredivisieniveau te brengen. Je kunt best een algemeen directeur hebben die op de begroting drukt en de lopende zaken waarneemt, maar dan moet je mij niet nemen.’

Als Jan Zwiers bij FC Emmen begint, verkeert Hoogeveen (55.566 inwoners) even verderop in een diepe bestuurscrisis. De gemeente heeft net een uitgavenstop afgekondigd. Het tekort over 2019 is 5 miljoen euro. In 2020 zal de gemeente in het zuiden van Drenthe weer rode cijfers schrijven. Maar er is ook stront aan de knikker tussen de gemeenteraad en het college. ‘Het debat is in de loop der tijd verhard en er is ervaren dat, meer dan voorheen, op de man wordt gespeeld’, zullen twee informateurs later diplomatiek schrijven. In de zomer stappen de twee wethouders van Gemeentebelangen (de grootste partij in de raad) op.

De informateurs adviseren Hoogeveen een zakencollege. Het moet afgelopen zijn met het politieke gekat aan de Raadhuisplein. Dat vindt de gemeenteraad ook. De informateurs Baltes en Korthuis adviseren Hoogeveen om op basis van een raadsbreed programma vier wethouders van buiten te halen. De gemeenteraad geeft het zakencollege in spe vast mee dat
voor volgend jaar 3,4 miljoen euro moet worden bezuinigd en de ozb met 28 procent wordt verhoogd.

Mountainbiker
Jan Zwiers praat met voorzitter Lubbers van FC Emmen over de toekomst, als hij hoort wat er staat te gebeuren in Hoogeveen. ‘Dat is wat voor jou! Als één iemand dat zegt, dan is dat prima, maar als het er meer worden, dan wordt het toch anders. Als je van een uitdaging houdt, dan is Hoogeveen er één. Het is een gemeente met perspectief, maar dat wordt onvoldoende ervaren en het is ondergesneeuwd door het gedoe en de beeldvorming over de politiek-bestuurlijke mores.’

Jan Zwiers solliciteert met 81 anderen naar een wethouderschap. Als het erop lijkt dat hij hoge ogen gooit, gaat hij uitjes maken in Hoogeveen. Zwiers: ‘Ik ben een verwoed mountainbiker en we fietsen vaak door de dorpen – Nieuwlande, Stuifzand, je kent dat wel. Maar ik wilde natuurlijk ook zien hoe de plaats Hoogeveen zich heeft ontwikkeld. In mijn nieuwsgierigheid ben ik met de auto door de dorpen en over het industrieterrein gereden. Kijken naar de namen van ondernemingen. Wat zit daar allemaal? Ik heb hier járen geen bekeuring gehad, maar toch zag ik een flits paal over het hoofd. Het was geen dikke bon hoor, maar dat was dus mijn eerste nieuwe ervaring in Hoogeveen.

Samen met Jan Zwiers maken op 8 oktober drie buitenstaanders hun intrede in het college van Hoogeveen: Derk Reneman uit Noord-Holland en Janita Tabak en Werner ten Kate uit Overijssel. Zwiers is de enige Drent. Hij is ook echt een Drent. Zwiers: ‘Als het een gemeente buiten Drenthe was geweest, dan had ik niets ondernomen. Een grotere stad was ook niets voor mij geweest. Hoogeveen voel ik. Ik spreek de taal en ik snap de Drent. De Drent blijft op de achtergrond, is niet zo uitgesproken en spaart de kool en de geit. Maar dat verschilt wel van regio tot regio. Er is verschil tussen het zand en het veen. Het dialect is anders. De mentaliteit is anders; het veen is misschien wat rauwer.’

Zwiers woont in het dorp Aalden, maar zijn wortels liggen tien kilometer verderop in Zwinderen. Zwiers in zijn werkkamer in het stille raadhuis van Hoogeveen: ‘Ik ben van het veen én van het zand. Ik ken de verschillen en die kunnen mij niets schelen. Ik ben geboren aan de Hoogeveense Vaart, en dat is veengebied. Daar kwamen vooral mensen van buiten de provincie werken. Denk aan Nieuwlande en Hollandscheveld, hier in gemeente Hoogeveen. Maar daar heb ik niet zo lang gewoond. Ik ben op het zand in Oosterhesselen opgegroeid. Dat is van oudsher het gebied van de herenboeren, maar wij waren vroeger keuterboertjes. Ik verbeeld mij niets. Dat is ook wel de Drent in mij.’

Wennen
Jan Zwiers bestiert ruimtelijke ordening, economische zaken en participatie in het zakencollege van Hoogeveen. En dat is wennen voor Zwiers, die in Coevorden als wethouder een grote inbreng had in een jonge partij met onervaren fractieleden. Zwiers: ‘Je moet nu als wethouder in een zakencollege streven naar een goede relatie met álle partijen in de raad. De aandacht van het college is wennen voor de raad, maar het geeft raadsleden ook ruimte voor het gesprek. Als je als wethouder denkt iets goeds te hebben, dan lobby je niet eerst bij de een en dan bij de ander. Je lobbyt bij iedereen tegelijk. Je bent er voor de hele raad, niet voor een coalitie. Daar moet je als wethouder op letten. En het is ook wel even fijn om niet het coalitiespel te hoeven spelen en je te kunnen richten op het besturen.’

Geen van de vier wethouders had ervaring in een zakencollege, maar dat hindert niet, zegt Zwiers. ‘We zijn geselecteerd op wie we zijn en er is gekeken naar onze verbindende stijl. Die is essentieel in een zakencollege. Verbinden is niet hetzelfde als polderen. Het is ook duidelijk zijn. Dat werkt in Drenthe. Mijn opa en oma zeiden altijd: “Als je doet wat je zegt, dan lieg je niet.” Ondernemers en inwoners hebben het recht te weten waar ze aan toe zijn. En dan is het misschien ook wel goed dat de wethouder financiën bijvoorbeeld uit de Haarlemmermeer komt. Ik zie dat hij de betrokkenheid heeft om Hoogeveen te begrijpen, maar ook de afstand heeft om onbevooroordeeld voorstellen te kunnen doen. Verbinden is namelijk ook vervelende maatregelen nemen en daarvoor niet wegduiken.’

Die vervelende maatregelen gaan er komen in Hoogeveen. De komende vier jaar moet 8 miljoen euro worden bezuinigd. Dat op de ambtelijke samenwerking met De Wolden een miljoen euro wordt bezuinigd, zal niemand op straat wat kunnen schelen. Of dat er vanaf 2023 een wethouder afvalt. Maar een miljoen op de jeugdzorg is een ander verhaal. En wat te denken van 190.000 euro minder voor de bieb? 24.000 euro minder voor ontspannings- en ontmoetingsactiviteiten voor ouderen? En dat het carillon bovenop het raadhuis niet meer wordt bespeeld?

Jan Zwiers: ‘Er zullen echt nog moties en amendementen worden ingediend. En natuurlijk wil je misschien toch niet bezuinigen op A, en vind je nog wat geld bij B. Uiteindelijk gaat het er wel om dat je Hoogeveen perspectief biedt.’

Booming
Hoogeveen heeft het niet gemakkelijk, maar de gemeente gaat volgens Zwiers echt ‘booming’ worden, met zijn bereikbaarheid via het spoor en de snelwegverbinding naar Duitsland: ‘We moeten voor die ‘boom’ meeliften op de levensader naar het oosten en de Scandinavische landen. Ik weet dat ondernemers en inwoners en niet wethouders de aansluiting met die corridor maken. En je doet als college hierin ook niets zonder de provincie en het rijk.

Maar wat je wél kunt doen, en dat hebben we in Coevorden gedaan, is een gezonde basis voor samenwerking leggen. We liggen op het kruispunt van de A28 en de A37. Er is perspectief om bedrijven naar Hoogeveen te halen. Het zou mooi zijn als we voor de raadsverkiezingen van 2022 in ieder geval één mooi bedrijf naar Hoogeveen hebben gehaald.’

CV
Jan Zwiers (Zwinderen, 1966) studeerde bedrijfseconomie en verzekeringen aan de Hogeschool Drenthe en vervolgens accountancy aan de Hogeschool Windesheim in Zwolle. Hij bekleedde verschillende functies in het bedrijfsleven, waarna hij in 2014 namens Belangen Buitengebied Coevorden wethouder in Coevorden werd. In maart 2020 werd Zwiers algemeen directeur van FC Emmen. Zwiers stond tussen 1987 en 1989 bij drie competitieduels tussen de palen van FC Emmen. Sinds 8 oktober 2020 is Jan Zwiers wethouder participatie, ruimtelijke ontwikkeling en economie in de Drentse gemeente Hoogeveen.