Zorgvuldig integriteitsonderzoek kost tijd

Het uitvoeren van een persoonsgericht integriteitsonderzoek vraagt om uiterste zorgvuldigheid. En zorgvuldigheid kost tijd. Hoe zit dat?

De afgelopen tijd zijn enkele integriteitsonderzoeken op een negatieve manier in de publiciteit gekomen. De gang van zaken bij onderzoeken naar meldingen over een oud-voorzitter van de Kamer, een voorzitter van een politiebond, verschillende Kamerleden en bekende televisiepersoonlijkheden, werd  fel bekritiseerd. Het laat zien dat het uitvoeren van een persoonsgericht integriteitsonderzoek om uiterste zorgvuldigheid vraagt.

Een integriteitsonderzoek vereist allereerst zorgvuldigheid richting de melder. Een melder streeft in principe naar iets goeds: de melder wil iets wat in zijn of haar ogen niet deugt aan de orde stellen zodat er verbetering optreedt op het werk. Dat dit de drijfveer is, dienen ook direct betrokkenen zich te realiseren. Hoe moeilijk dat voor sommigen ook is. De melder moet beschermd worden en mag nooit ten prooi vallen aan benadeling, bedreigingen, laster of smaad. Uit zorgvuldig integriteitsonderzoek blijkt uiteindelijk of de melding gegrond was of niet. De nieuwe Wet Bescherming Klokkenluiders geeft de melder gelukkig een goede steun in de rug.

Zorgvuldigheid is net zo belangrijk in de richting van de ‘beschuldigde’. Het zal je maar gebeuren dat je ineens, out of the blue, in de beklaagdenbank wordt gezet. Degene die de melding behandelt, draagt daarom een grote verantwoordelijkheid. De beklaagde en andere direct betrokkenen moeten op het juiste moment geïnformeerd worden. Daarbij is het belangrijk dat ze niet alleen geïnformeerd worden over de melding, maar ook over de aanpak, het komende onderzoek, de tijdsplanning en de eindrapportage. Het is essentieel dat de betrokkenen zien dat er geen vooringenomenheid in het onderzoek zit, dat er onafhankelijk wordt onderzocht. Het volledige onderzoeksrapport dient ook voor melder, beklaagde en direct betrokkenen beschikbaar te komen.

Deze zorgvuldigheid heeft hier en daar ontbroken in de eerdergenoemde kwesties. Er zijn vooral communicatieve fouten gemaakt vanwege de grote ervaren tijdsdruk om vervolgstappen te zetten. Een persoonsgericht integriteitsonderzoek is inderdaad erg belastend voor de beklaagde, voor de melder en voor alle betrokkenen in die organisatie. Je wil zo snel mogelijk duidelijkheid of de melding wel of niet gegrond is, wat er nu precies is gebeurd en wat de organisatie voortaan beter kan doen. Maar een heldere onderzoeksopzet, hoor en wederhoor, geautoriseerde verslaglegging, wederzijdse controle op alle relevante feiten, kost tijd. Hoe graag je het onderzoek ook wil afronden, de benodigde tijd voor een zorgvuldige uitvoering moet genomen worden. Alleen dan heeft het eindresultaat kans van slagen, want dan kan het wederzijds ontvangen worden als zorgvuldig, onbevooroordeeld en nuttig.

Frank Kerckhaert, voorzitter Integriteitscommissie JenV