Het panacee van lokale munten

Het zou wel eens een rage kunnen worden: de introductie van lokaal geld. In Hilversum en Bussum zijn een aantal mensen bezig met het ontwikkelen van de Gooise gulden. Zowel als wethouder sociale zaken en als econoom ben ik geinteresseerd.

Laat ik eerst als econoom spreken om te reageren op de gebruikelijke reactie: ´we hebben de euro toch al, dus waarom een andere munt.?´  In mijn boek De Euro Valt: Wat Dan? (2014) laat ik zien dat geld opereert in een sfeer van vertrouwen. Wat spreekt voor de euro is het gemak van betalen en rekenen. Straks op vakantie merken we weer hoe gemakkelijk die euro is, tenminste zolang we in de eurolanden reizen. Je hoeft niet te wisselen en je weet direct hoe duur, of goedkoop, een restaurant is. Het is in de sfeer van vertrouwen dat de problemen zich voordoen.

Het gedoe met Griekenland is één van de symptomen dat dat niet goed gaat. Geld is ook een bindmiddel. Werkt het, dan brengt het gemeenschappelijk gebruik van een munt mensen dichter bij elkaar. Werkt het niet, dan werkt geld als een splijtzwam. Zoals jammer genoeg nu het geval is in Europa (met niet alleen een tegenstelling tussen noord en zuid maar ook het afdrijven van landen die niet met de euro meedoen, zoals het Verenigd Koninkrijk.)
 

Nu blijkt dat behalve meer verbinding op globaal gebied wenselijk is, vooral de verbinding op regionaal niveau urgent is. Wij wethouders beleven die urgentie dagelijks. Terwijl de economie aan de ene kant globaler wordt, worden de regio’s steeds belangrijker. Als wethouder ben ik vooral geïnteresseerd in de banen die in mijn regio gegeneerd worden, in sterke buurten ook, in sociale samenhang. Ik word vrolijk als ik merk dat mensen van alles en nog wat met elkaar en voor elkaar doen buiten de bemoeienis van de gemeente om. En ik maak me zorgen over eenzaamheid, over talentvolle mensen die werkloos thuis zitten, over het sociale isolement waarin sommige inwoners vast zitten. Mijn collega wethouder die over de economie gaat, zou wel eens wat impulsen willen geven aan het lokale bedrijfsleven. Ik ook, zeker als die banen voor mensen met een beperking opleveren.
 

Gezien al deze belangen ben ik als wethouder geïnteresseerd in het initiatief voor de Gooise gulden. Dat lokale bedrijven in de gulden een middel zien om de lokale circulatie te bevorderen, vind ik best. Gelijk hebben ze. Krijgen mensen Gooise guldens in hun handen dan zullen ze die kwijt moeten raken in het Gooi en dus niet in Amsterdam of Utrecht. Dat is mooi voor de lokale bedrijven. Maar als gemeente zullen wij alleen mee doen als de Gooise gulden ook een sociale impact heeft. Dat is bijvoorbeeld het geval als ik een  eindejaarsuitkering in Gooise guldens doe die dankzij een overeenkomst met het lokale bedrijfsleven een meerwaarde hebben vergeleken met de euro’s die ik anders zou uitkeren.
 

Gooise guldens kunnen ook gebruikt worden om transacties te stimuleren die anders niet zouden plaats vinden. Ze kunnen verdiend worden in vrijwilligers werk, ze kunnen besteed worden aan culturele activiteiten, voor contributies aan sportclubs, en voor specifieke zorg of ondersteuning, woningcorporaties kunnen trouwe betalers belonen met Gooise guldens, en de guldens kunnen het betaalmiddel zijn op festivals.  Het zou mooi zijn als de gemeente Gooise guldens accepteert als betaling van parkeerboetes en een deel van de gemeente belasting. Dat zou de inwoners van het Gooi het signaal geven dat de Gooise gulden serieus is. Dat is belangrijk want zo’n gulden gaat alleen werken als mensen haar ook gebruiken.
 

Met de digitale techniek wordt de invoering en het wisselen van de Gooise gulden een fluitje van een cent; ook het betalen wordt eenvoudig. Een deel van de guldens zal in papieren vorm circuleren voor de  emotionele betekenis van zulk papier - en omdat mensen geneigd zijn de biljetten te verzamelen wat geld oplevert -, maar voor een belangrijk deel zal het geld terecht komen  op chips in bijvoorbeeld de dorpspas die we van plan zijn in te voeren. De digitale techniek maakt van alles mogelijk, dus ook het creëren van meerwaarde voor mensen met een kleine portemonnee.
 

Het is nu vooral spannend om  te zien hoe een goed idee werkelijkheid kan worden. Een aantal partijen reageren enthousiast waaronder lokale horeca ondernemers en een zorg organisatie. Ik heb Qoins, de organisatie met veel kennis over lokale munten, gevraagd om een advies uit te brengen. 22 juni organiseert het Sustainable Lab, waar ik lid van ben, een bijeenkomst over lokale munten voor lokale bestuurders. Wie weet, worden straks regionale munten de normaalste zaak van de wereld.

Arjo Klamer is wethouder Sociale Zaken en Participatie te Hilversum en Hoogleraar Culturele Economie aan de Erasmus Universiteit