Lokale kracht

'De maatregelen van het kabinet zijn erop gericht mensen in hun kracht te zetten.' Premier Mark Rutte zei het bij de presentatie van de regeringsverklaring en vorige week, tijdens de algemene politieke beschouwingen, zei hij het weer.

Dat is een mooie uitdrukking: ‘mensen in hun kracht zetten’. Maar wat betekent het eigenlijk? De uitdrukking staat niet in de Van Dale. Het moet afgeleid zijn van het Engelse to empower, en dus iets zijn met mensen in staat stellen voor zichzelf te zorgen, de opbouw van zelfvertrouwen of zoiets, maar wat het precies betekent weet niemand eigenlijk.

Maar ik weet het wel, sinds vorige week.

Binnenlands Bestuur organiseerde vorige week in de Balie in Amsterdam (in een prachtig verbouwde Balie overigens) Het Grote Prinsjesdagdebat. Lokale bestuurders, burgemeesters, wethouders en gemeenteraadsleden, discussieerden er over de kabinetsplannen voor 2012. Ik mocht ook meedoen door aan het begin van de avond in een speechje die discussie in een wat breder kader te zetten (dat speechje is mijn column ‘De stand van het land’, vorige week op deze plaats gepubliceerd). Van het debat dat daarna kwam had ik, heel eerlijk gezegd, geen al te hoge verwachtingen. De subtitel van de avond was iets met ‘over het muurtje kieperen’, en wat ik verwachtte was een lokale litanie op een overheid die allerlei taken op het bordje van de gemeenten deponeerde zonder daar de middelen bij te leveren, een overheid dus die bezuinigde over de rug van de lokale bestuurders.

Maar wat ik die avond ook hoorde, geen litanie. Het leukst vond ik Hubert Bruls, de burgemeester van Venlo. Die zei zo ongeveer dat hij op lokaal niveau dan wel de structuurveranderingen zou doorvoeren die de overheid landelijk naliet door te voeren. Wat hem betreft kwam er een ‘partij van de maximale decentralisatie’, een partij voor ‘lokalisme’ en ‘regionalisme’, weg van en onafhankelijk van Den Haag. Dat is nog eens republikeinse taal in de goede betekenis van het woord.

Maar minstens zo assertief toonde zich Onno Hoes, de burgemeester van Maastricht. De rek is er nog lang niet uit, zei hij. Hoes en anderen begrijpen best dat er nu hard moet worden bezuinigd. Ze begrijpen zelfs dat die 18 miljard euro waar dit kabinet het over heeft nog maar ‘het topje van de ijsberg’ is. Er komt meer, en ze lopen niet voor hun verantwoordelijkheid weg. Klagen doen ze ook niet. De broekriem aanhalen, de schouders eronder, dat was de taal die daar vorige week klonk. Korrie Louwes – D66-wethouder in Rotterdam – moet 500 miljoen bezuinigen, maar je hoort haar niet zeuren. ‘Het gaat lukken want we gaan mensen aan het werk zetten’, zei ze heel rustig. En Erik de Ridder (CDA, Tilburg) erkende dat de gemeenten in het verleden ‘teveel geld op de verkeerde manier’ hebben uitgegeven.

Een stemming van optimisme, een vertoon van lokale kracht, en de roep tot overleg, dat overheerste tijdens het Grote Prinsjesdagdebat in de Balie. Dit was dus wat Rutte bedoelde toen hij het had over het ‘aanboren van diepe lagen in de samenleving’, en over ‘het in hun kracht zetten van mensen’, realiseerde ik mij ineens. Als mensen op de juiste wijze op hun verantwoordelijkheden worden aangesproken, lopen ze daar niet voor weg, maar boren zij in zichzelf en in de samenleving diepe lagen van wilskracht en creativiteit aan die hen ook in staat stellen dat allemaal waar e maken.

Het klinkt allemaal bijna te mooi om waar te zijn. Ik zou het ook amper hebben geloofd. Als ik het vorige week zelf niet had gehoord.