Herindelingsverkiezingen: 87 raadszetels verdwijnen

In elf gemeenten zijn volgende week herindelingsverkiezingen. In totaal dingen 53 politieke partijen mee naar een of meer zetels in een van de vier nieuwe gemeenteraden. De vier raden gaan opgeteld 142 raadszetels tellen. Forum voor Democratie doet in alle gemeenten mee. Nu is de partij in geen van de elf gemeenteraden vertegenwoordigd. Ondanks de oplopende coronabesmettingen gaan de verkiezingen door.

Veilig

Omdat alle gemeenten en stembureaus extra maatregelen nemen, heeft minister Ollongren van Binnenlandse Zaken ‘er alle vertrouwen in dat de gemeenten de kiezers ook tijdens deze herindelingsverkiezingen weer veilig kunnen ontvangen in het stemlokaal. We hebben er rekening mee gehouden en het kan dus gewoon.’ Dat laat de woordvoerder van minister Ollongren (Binnenlandse Zaken) desgevraagd weten. 

Zetelverlies

Per saldo verdwijnen per januari 87 raadszetels. Het aantal raadszetels hangt samen met het aantal inwoners van een gemeente, zo is in de Gemeentewet vastgelegd. Er is een minimum van 9 en een maximum van 45 raadsleden. Vooral de nieuwe gemeente Land van Cuijk verliest flink wat zetels door de herindeling. Nu zijn in de vijf gemeenten 85 raadsleden actief. Voor de nieuwe gemeenteraad zijn 37 zetels te verdelen. Dertien partijen dingen volgende week mee naar een of meer zetels. Vijf partijen zijn lokale partijen; de overige acht partijen zijn aan een landelijke partij gelieerd.

Lokalen in minderheid

In alle vier de gemeenten doen iets meer landelijk gelieerde partijen dan lokale partijen aan de verkiezingen mee; 28 versus 25. Alleen in de nieuwe gemeente Maashorst (het huidige Uden en Landerd) doen meer lokale (acht) dan landelijke partijen (vijf) mee.

37 raadszetels

Naast het Land van Cuijk gaan ook in de nieuwe gemeente Purmerend (Purmerend en Beemster) en Dijk en Waard (Heerhugowaard en Langedijk) de raden vanaf januari 37 leden tellen. De nieuwe gemeenten gaan geen van allen 100.000 inwoners of meer tellen. Als dat wel zo was geweest, zouden er 39 lokale volksvertegenwoordigers kunnen worden geïnstalleerd. De gemeente Maashorst (het huidige Uden en Landerd) krijgt 31 raadsleden. Samen komen ze niet boven de 60.000 inwoners uit.

Moeite met kandidatenlijsten

De meeste kandidatenlijsten in de meeste gemeenten zien er goed gevuld uit. Uitzondering is Purmerend. Van de vijftien partijen die aan de verkiezingen meedoen, staan er bij zeven partijen minder dan tien kandidaten op de lijst. De Lijst van Damme biedt met drie kandidaten de minste keuze, gevolgd door de Groep HOP met vier kandidaten. In Land van Cuijk kan bij de Lijst Bart Theunissen alleen op de naamgever van de lijst worden gestemd. Meer kandidaten zijn er niet. Ook de kandidatenlijsten van de ChristenUnie (vijf kandidaten) en Forum voor Democratie (tien kandidaten) in Land van Cuijk zijn slechter gevuld dan de andere partijen.

Ruim

In Dijk en Waard telt Authentiek Dijk en Waard met drie mensen het minst aantal kandidaten, gevolgd door Forum voor Democratie met tien. De andere partijen zitten daar (ruim) boven. In Maashorst telt de Partij van de Sport met negen kandidaten het minst aantal mensen, gevolgd door Vrouw Maashorst en Forum voor Democratie die beiden tien kandidaten op hun lijst hebben staan. De overige partijen zitten daar (ruim) boven.

Drie dagen

De herindelingsverkiezingen worden in verband met corona over drie dagen uitgesmeerd. Maandag en dinsdag kan op een beperkt aantal stembureaus worden gestemd. De stembureaus zijn wel even lang open als op de echte’ verkiezingsdag, woensdag 24 november, van 7.30 tot 21 uur. Door de spreiding van de verkiezingen kunnen stemgerechtigden zelf kiezen op welk moment zij gaan stemmen. Bij klachten kunnen kiezers via een volmacht een ander laten stemmen. In de stembureaus moeten dezelfde maatregelen worden genomen als bij de Kamerverkiezingen in maart. Mondkapjes zijn verplicht, er moet voldoende afstand van elkaar worden gehouden en kiezers kunnen hun handen desinfecteren. De stemhokjes worden regelmatig schoongemaakt. Anders dan bij de Kamerverkiezingen kan niet per brief worden gestemd. Het aantal volmachten is teruggebracht van drie naar twee.