‘Hebben we ons daar zo druk om gemaakt?’

Eén jaar FvD in de Provinciale Staten

Voor een debutant als FvD is het niet altijd even gemakkelijk geweest om in de Staten zijn draai te vinden, zo blijkt uit een rondje langs de velden. Niet alle FvD-fracties werden even hartelijk ontvangen door andere Statenleden, onder meer vanwege de rechts-nationalistische retoriek van leider Baudet. Toch draaien alle fracties na een jaar redelijk tot goed mee. In de provincie Noord-Holland wist FvD uit het niets negen zetels te halen. Partijkopstuk Annabel Nanninga is een van de fractieleden. Zij herinnert zich de eerste weken nog. ‘De ontvangst vanuit het ondersteunend personeel was warm, professioneel, daar hebben we veel aan gehad. De ontvangst van de andere Statenleden was uiteraard op links niet echt vriendelijk.’

Ze doelt op PvdA-gedeputeerde Adnan Tekin. ‘Hij ging bij de installatie van de nieuwe Staten, waar familieleden op de tribune zaten, raar los. Het was alsof de antichrist was gesignaleerd. Voor ons, zeker voor de FvD’ers die nieuw waren, was dit een koude douche en niet constructief.’ Tekin zei dat FvD de sociaaldemocratische waarden uitsloot en dat daarom samenwerking met zijn partij uitgesloten was. Hij kan zich nu voorstellen dat dit voor Nanninga en de familieleden rauw op hun dak viel. ‘De microfoon stond ook erg hard’, vertelt Tekin. ‘Als je dat terugkijkt, dan schreeuw ik een beetje en dat was helemaal niet de bedoeling.’ Later kwam de gedeputeerde de FvD’ers regelmatig tegen. ‘Het maakt dan niet uit van welke partij je bent. Na de zomer heb ik ook een open en transparant gesprek met de FvD-fractievoorzitter gehad. Ik zei: “Luister, ik sta open voor wat jullie indienen.”’

Nanninga: ‘We waren nieuw, maar we zijn wel overal meteen bovenop gaan zitten. Inhoudelijk zitten we goed in elkaar. Uiteindelijk zagen andere partijen toch dat er met ons te praten valt.’ FvD kwam niet in het college, onder andere omdat de VVD weigerde af te zien van meer windmolens en zonnepanelen. De FvD-fractie voert nu oppositie. Vaker komen partijen bij de fractie langs om te praten over moties, zegt Nanninga. ‘Ook linkse partijen. Maar het blijft natuurlijk aftasten en onze eigen moties worden sporadisch aangenomen.’

‘INEFFECTIEF’
Publicist Chris Aalberts werkt momenteel aan een boek over de partij en volgt die al jaren op de voet. Hij herkent zich in het beeld dat Nanninga schetst. ‘Wat zij vooral doet, is dingen de wereld in slingeren. Daar krijg je niet snel meerderheden voor. Tegelijkertijd provoceert zij ook mensen, waardoor ze dingen niet voor elkaar krijgt.’

Volgens Aalberts is het logisch dat het mettertijd beter is gegaan. ‘Het kan best zijn dat er een keer een motie is aangenomen, maar als je kijkt naar de resultaten in Noord-Holland dan zijn die er niet naar.’ Volgens hem is er sprake van ineffectieve oppositie. ‘Als je als inzet hebt om een vliegveld in zee te willen, dan zet je jezelf in de Noord-Hollandse Staten buitenspel.’

Limburg is de enige provincie waar het Forum lukte om mee te besturen. Sinds juni zit daar een extraparlementair college waarvoor de partij één bestuurder levert. CDA-voorman en gedeputeerde Ger Koopmans is een van de architecten. Veel partijen zeiden niets van Forum te weten, aldus de CDA’er, die gesprekken organiseerde onder het motto: leer elkaar eens kennen. ‘We kwamen tot de conclusie dat op de inhoud alle coalities mogelijk zouden zijn. Niemand bleek een andere partij uit te sluiten. Dat hebben we tot drie keer toe opgeschreven en in een debat in de Staten is dat bevestigd.’ Er kwamen acht uitgangspunten die alle partijen, op de SP na, onderschreven.

Koopmans: ‘De uitdaging kwam toen we vroegen of de oude coalitiepartijen een combinatie met GroenLinks, PVV en FvD aan wilden gaan. Een ingewikkelde tweet van Baudet zorgde er echter voor dat de PvdA, D66 en GroenLinks ineens toch niet wilden. Toen werd het speelveld lastiger.’ Het collegeprogramma, dat bestaat uit de programma’s van alle partijen, werd geschreven door ambtenaren. Uiteindelijk werden zeven gedeputeerden aangetrokken, waaronder een van FvD, een van PVV en een van GroenLinks. De FvD-fractie functioneert volgens Koopmans goed. ‘In de eerste vergaderingen stelden ze zich kwetsbaar op door te zeggen dat ze niet precies wisten hoe het zat. Zij vertelden open en eerlijk hoe ze erin zaten.’

Geen polarisatie
Simone Kerseboom is fractievoorzitter van FvD. ‘We wilden niet binnenkomen met een soort van arrogantie. We zijn in gesprek gegaan met alle ambtenaren en hebben hulp gekregen.’ FvD is kritisch op de energietransitie en probeert dit proces ook in Limburg een halt toe te roepen. Kerseboom: ‘Onze motie “Geen biomassacentrales” is aangenomen. In de regionale energiestrategie zullen die centrales, die genereren op grootschalige houtkap, niet worden gebouwd. Een tweede motie is aangenomen om onderzoek te doen naar andere alternatieve energievormen zoals kernenergie.’ Verder is de fractie van plan een Limburgs referendum over de regionale energiestrategie te organiseren.

In Limburg is alles heel gemoedelijk, benadrukt Kerseboom. ‘Ik moet zeggen: ik ben gewoon goed opgevangen. Ook ben ik gaan lunchen met de nieuwe fractievoorzitter van GroenLinks, die in dezelfde situatie zat als ik. De polarisatie merk je niet, zeker niet in de omgang met elkaar. Ik ben aangenaam verrast hoe we door de andere fracties zijn ontvangen.’ Deskundige Aalberts is minder lovend over de Limburgse situatie. ‘FvD heeft in Limburg vrijwel niks gekregen. Dat referendum was al beloofd en er komen zonnepanelen op daken in plaats van in het landschap. Meer niet.’ Volgens Aalberts is het college in Limburg ‘een totale sof’ voor de partij ‘omdat ze zich met een kluitje in het riet hebben laten sturen’.

Hij wijst erop dat mede daarom ruzie is ontstaan tussen Cees van de Sande – een van de Limburgse FvD’ers van het eerste uur – en de rest van de fractie. ‘Van de Sande was Statenlid. Hij heeft snel doorgehad dat er voor FvD aan dit college geen eer te behalen viel en mede daarom is er een conflict ontstaan.’ Van de Sande en de fractie kwamen er niet uit.

Kerseboom heeft een andere mening. ‘Wij wilden leren lopen voordat we gingen rennen en Cees zag dat anders. Dat creëerde te veel frictie binnen de fractie. Het was meer een verschil van mening dan een persoonlijk conflict.’ Van de Sande is bij twee Statenvergaderingen niet aanwezig geweest. ‘Hij heeft de zetel aan de partij gegeven en daar zijn we hem zeer dankbaar voor.’

‘Krachten van buiten’
In de provincie Overijssel kwam FvD binnen met zes zetels. Leider Johan Almekinders blikt terug op de formatie. ‘Krachten van buiten onze provincie hebben bepaald dat we niet in het bestuur mochten komen,’ zegt hij. ‘We zaten aan tafel om mee te besturen, CDA en VVD waren open, met PvdA en ChristenUnie hebben we nog aparte gesprekken gevoerd voordat we ons committeerden. Ze wilden dat landelijke FvD-krachten geen invloed zouden hebben op de provinciale zaken. Dat heb ik beloofd.’ Toch ketste de formatie af door krachten buiten de provincie. Mogelijk heeft dat te maken met de Europese verkiezingen, meent Almekinders. ‘Timmermans had wel baat bij reuring. Zijn partijgenoten in de Staten hadden geen problemen met ons, maar konden de druk van boven niet aan.’

 FvD belandde in de oppositie. Almekinders vindt het jammer dat hij zich niet heeft kunnen waarmaken in het bestuur. ‘Achteraf denk ik weleens: maak ons nou eens verantwoordelijk om ons te bewijzen. Ik neem Leefbaar Rotterdam als voorbeeld.’ Hij schuwt en schuwde de media niet. ‘Ik stond en sta iedereen te woord, en ben ook verkiezingsdebatten aangegaan, dus daar lag het niet aan.’

Wapenfeiten zijn er inmiddels. ‘We hebben een motie ingediend voor een wildtunnel die ook de verkeersveiligheid regelt. Die tunnel kost veel geld, maar we kregen daar wel unanieme steun voor.’ Na de begrotingsvergadering werd een FvD-motie inzake fietssnelwegen aangenomen, waarbij armere gemeenten worden tegemoetgekomen bij de aanleg van zo’n fietspad over hun grondgebied. Later werd er een motie voor de bescherming van het carbidschieten aangenomen. ‘In die motie staat dat het carbidschieten behoort tot het immaterieel erfgoed van de provincie. Door deze beschermde status krijgt het niet te lijden onder de vuurwerkverboden die er nog komen.’

Geen problemen
Aalberts snapt dat Almekinders met iedereen door één deur kan. ‘Hij heeft gezegd: we hadden best mee kunnen doen. Ik denk dat hij daar gelijk in heeft. Ze hadden ook een capabele wethouder uit Staphorst klaar staan. De PvdA wilde echter geen gedoe met hun landelijke club en daarom moest Almekinders publiekelijk afstand nemen van de dingen die Baudet gezegd heeft.’ Volgens Aalberts zijn er geen problemen in Overijssel. ‘De fractie functioneert keurig en draait mee.’

Vooraf was er veel rumoer over de komst van FvD in de Provinciale Staten. Volgens Aalberts is dat onterecht. ‘Die mensen van FvD in de Staten zijn meestal gewoon ontzettend saai. De grote klimaatoppositie is er niet gekomen en de FvD-oppositie in zijn algemeen is toch wel erg vlak.’ Het had niet anders gekund, omdat er veel verschillende partijen zijn en de kans daarom sowieso klein was dat FvD iets zou bereiken. Aalberts: ‘Als we van tevoren hadden geweten dat dit zo zou zijn, dan zouden we ons veel minder druk hebben gemaakt over FvD in de Provinciale Staten.’