GS Groningen verbieden herindeling

De Groningse gemeenten Bellingwedde en Vlagtwedde mogen niet fuseren. Gedeputeerde Staten (GS) hebben hier een stokje voor gestoken, omdat herindeling van deze twee gemeenten de noodzakelijke herindelingen van de andere gemeenten in Oost-Groningen op slot zet.

Provinciale Arhi-procedure

GS nemen nu zelf het initiatief tot herindeling van de negen gemeenten in Oost-Groningen, omdat de gemeenten er zelf niet uitkomen. Dit hebben GS in een brief aan de betrokken colleges laten weten. Via de zogeheten fase van open overleg starten GS in september een provinciale Arhi-procedure voor deze gemeenten. Het gaat om Bellingwedde, Hoogezand-Sappemeer, Menterwolde, Oldambt, Slochteren, Stadskanaal, Pekela, Veendam en Vlagtwedde. Dit betekent dat Bellingwedde en Vlagtwedde hun lopende herindelingsprocedure moeten staken. Dat is in de Wet algemene regels herindeling (Wet Arhi) geregeld.

Heft in eigen hand

De provincie Groningen wil dat de huidige 23 gemeenten per 1 januari 2018 zijn gefuseerd tot zes gemeenten. De Visitatiecommissie Bestuurlijke Toekomst Groningen (de ‘commissie Jansen’) heeft hiertoe begin vorig jaar voorstellen gedaan. Op aandringen van gemeenten mochten zij zelf met alternatieven komen. GS hebben daarbij altijd gesteld dat als deze herindelingsvoorstellen onvoldoende robuust en toekomstbestendig zijn, de provincie het heft in eigen hand zou nemen.

Onwenselijk

Dat moment is in de ogen van GS nu aangebroken voor Oost-Groningen. Ondanks twee adviezen met diverse herindelingsvarianten van de commissie Jansen, hebben de gemeenten geen knoop doorgehakt. En hoewel de gemeenten hadden toegezegd het tweede commissie-advies als ‘zwaarwegend’ te beschouwen, zijn de meningen nog steeds verdeeld en zit er geen schot in de zaak. ‘De traagheid, de constatering dat gemeenten niet tot nauwelijks met elkaar overleggen over de bestuurlijke toekomst én de ingezette procedure door Bellingwedde en Vlagtewedde om te fuseren, hebben tot dit besluit geleid’, verduidelijkt aldus gedeputeerde Bote Wilpstra (bestuurlijke organisatie, D66). ‘De fusieplannen van de twee gemeenten maakt het aantal keuzemogelijkheden in Oost-Groningen beperkt en dat is onwenselijk.’

Nieuw puzzelwerk

Het ‘open overleg’ – de start van de provinciale Arhi-procedure − waarvoor de negen colleges worden uitgenodigd is echt een open overleg, benadrukt Wilpstra. ‘De twee adviezen van de commissie Jansen leggen we terzijde.’ Het puzzelwerk kan als het ware van voor af aan beginnen, maar weliswaar niet zonder kader. ‘We gaan terug naar de uitgangsgpunten die we in 2013 hebben vastgelegd en door Provinciale Staten zijn bekrachtigd.’ Naast robuust en toekomstbestendig, moeten de herindelingen een evenwichtig beeld in de provincie opleveren.

Herindelingsvoorstel

De fase van open overleg duurt maximaal zes maanden. ‘We hopen dat het sneller kan.’ Uiterlijk begin volgend jaar moet er een definitief herindelingsvoorstel liggen. Aan de herindelingsdatum van januari 2018 wordt niet getornd. Ook niet voor de overige gemeenten. De gemeenteraden van de veertien andere gemeenten moeten nog een definitief besluit nemen. Dit gebeurt na de zomer, aldus de gedeputeerde.

Wisselende reacties

Wilpstra heeft wisselende reacties gekregen op het GS-besluit om het initiatief naar de provincie te trekken en een streep te zetten door de herindelingsplannen van twee van de negen gemeenten. ‘Variërend van negatief – de colleges Bellingwedde en Vlagtwedde – tot heel positief, omdat gemeenten blij zijn dat de provincie stappen gaat nemen.’ Een woordvoerder van Vlagtwedde laat desgevraagd weten dat de colleges ‘kennis hebben genomen van de inhoud van de brief en zich aan het beraden zijn op een gezamenlijke reactie.’ Het is niet duidelijk wanneer die komt. ‘We zijn hier net begonnen met het reces.’

Onbegrijpelijk moment

Juist dat feit is de CDA Statenfractie een doorn in het oog − ‘het gekozen moment is onbegrijpelijk’ − en heeft daarover via schriftelijke vragen aan GS opheldering gevraagd. Het CDA wil tevens weten of de provincie Arhi-procedure zomaar kan stopzetten en of dit bestuurlijk zorgvuldig en correct is richting naar de inwoners en betrokken gemeenten.