De griffier van morgen

Sinds 2002 kennen we in de gemeentewet de functie van griffier. Daarmee heeft de gemeenteraad een eigen ambtelijke werkorganisatie gekregen. Griffiers hebben veel bereikt de afgelopen 18 jaar. 

Maar ons lokale democratische systeem vereist doorlopend beweging. En vereist maximale ondersteuning voor de gemeenteraad. Griffiers zijn er nog lang niet. Sterker nog het komende decennium zal die van de griffiers kunnen worden. Juist lokaal zie je de gevolgen van groepen inwoners die langs elkaar heen leven. Ervaar je de signalen van onbegrip over de uitwerking van het lokaal bestuur. Heb je direct te maken met de effecten van extremisme of van ondermijnende activiteiten enz.

Dat vraagt een stevige politieke bodem. Terwijl je ziet dat politieke partijen juist minder ‘wortelen’ in de lokale samenleving. Dat maakt dat de basis van de samenleving zich van partijen afkeert en de maatschappelijke elite vlucht in de toezichts-en commissariaten industrie. De man met de pet en de man met de hoed elkaar steeds minder ontmoeten. Niet in de samenleving en niet (meer ) in politieke partijen. Partijen zijn daarmee steeds meer onderdeel van het bestuurlijke systeem en minder een maatschappelijke beweging.

In de raadzalen zie je dat terug. In het besluitvormingsproces wordt steeds minder getoond dat een meerderheid altijd een som van minderheden is. Klinkt de meerstemmigheid zwakker. Zo verschuift het vereiste van tegenwicht en tegenspraak naar tegenstand. Voeg daaraan toe de complexiteit van de vraagstukken waar raadsleden voor staan met de afstand die dat bewerkstelligt ten opzichte van de inwoners. Dan kan de betekenis als gekozene groot zijn, maar is ook best ingewikkeld. Wil je als gekozen inwoner alles uit vier jaar raadslidmaatschap halen dan moet je durven erkennen dat een excellente ondersteuning nodig is. Ook in de vorm van een eigen club slimme ambtenaren. Waarbij de griffiers zowel voor de raad(sleden) als voor zichzelf ruimte moeten maken voor het werken aan- en denken over de lokale democratie en de gemeenteraad. Ruimte maken om over de rol van de griffie te spreken. In het essay ‘de griffie van morgen: ruimtemakers gezocht’ schets ik daarover een beeld.

Het regelen van excellente ondersteuning klinkt eenvoudig maar is het niet. Omdat het niet alleen van raadsleden iets vraagt maar ook een aantal heilige huisjes raakt die in de onderstromen van het lokale systeem zitten. Want het vereist allereerst de erkenning dat de lokale politiek niet meer zonder eigen ambtenaren kan. Ten tweede is het nodig de griffier functioneel nevengeschikt aan de secretaris te maken. Laten we niet vergeten dat in 2002 de oorspronkelijke functie van gemeentesecretaris gewoon is gesplitst. Een gekwalificeerde griffier biedt ten derde een basis om niet allemaal gelijke griffies in te richten maar ruimte te geven voor slimme allianties tussen griffies. Ten vierde zullen raadsleden van begin af aan moeten leren ‘eigen ambtenaren’ aan te sturen. En zullen raadsleden tenslotte de griffiers ruimte moeten bieden als ‘raadsdienaar van de samenleving’ te werken.

Nu ruim een jaar voor de gemeenteraadsverkiezingen is het tijd voor griffiers dit verhaal te maken en te vertellen. En is het tijd voor de politieke partijen bij de werving van kandidaat raadsleden hen de kansen van een eigen krachtige werkorganisatie te leren zien.

Jan Dirk Pruim
Lees hier alle columns van Jan Dirk Pruim