Ambtelijke fusie West-Friesland wankelt

Uitspraken van Enkhuizer burgemeester Eduard van Zuijlen lijken een flinke 'stresstest' voor de stevigheid van de ambtelijke fusie tussen Stede Broec, Drechterland en Enkhuizen. Waar twee maanden geleden de raad van laatstgenoemde gemeente al opriep tot een ontvlechting liggen nu de drie burgemeesters met elkaar in de clinch. Ook de dubbelfunctie van een wethouder, die effectief zichzelf oproept om van de uitspraken afstand te doen en dit vervolgens niet doet, roept vraagtekens op. 

Burgemeester kritisch

Van Zuijlen schopte vorige week met zijn toespraak bij de gemeentelijke nieuwjaarsreceptie tegen de schenen van de ambtelijke top van de gezamenlijke organisatie ‘SED’. De gemeentesecretaris van Enkhuizen en tevens directielid van SED, Nanda Hellingman, besloot vorige maand na twee jaar al op te stappen. Dat lag volgens Van Zuijlen aan haar collega’s. ‘Helaas is gebleken dat je met deze competenties maar slecht aansloot op de heersende cultuur binnen de top’, zo citeerde het NHD hem. ‘Ik zeg met nadruk: de top! Dat is een bittere conclusie en zegt niets over jou, maar vooral over de top van die organisatie.’

Doorlopend ontevredenheden

De uitspraken van de burgemeester komen niet uit de lucht vallen. Enkele jaren terug was er al sprake van een slepende discussie over de financiële bijdrage van de drie samenwerkende gemeenten, waarover Binnenlands Bestuur toen ook schreef. Begin 2023 berichtte de krant over twijfels bij het CDA in Drechterland, en in november bleek een meerderheid van de Enkhuizer gemeenteraad de stekker eruit te willen trekken. Het loopt niet goed binnen de organisatie, vinden de raadsleden. Zo plaatsten de gemeenten recent alle drie een bericht op hun website waarin ze aangaven dat ze tijdelijk geen principeverzoeken meer in behandeling nemen wegens een gebrek aan personeel.

Brandbrief

Eind december kwam het volgende alarmerende signaal. Bezorgde ambtenaren schreven een brief, wederom in handen van het NHD, waarin ze alarm sloegen over allerlei problemen binnen de organisatie. Directie, managementteam en leidinggevenden zouden niet willen luisteren naar problemen van medewerkers. Ook zouden ambtenaren die niet functioneren, een verkeerde houding hebben of zich fout gedragen, hierop niet worden aangesproken. ‘Het gaat onder meer over pestgedrag op de werkvloer en de integriteit van medewerkers waarvoor directie en leidinggevenden hun ogen zouden sluiten’, aldus de krant.

'Volstrekt ongepast'

Nu daaroverheen ook nog eens de uitspraken van Van Zuijlen zijn gekomen, die de top van de ambtelijke werkorganisatie verwijt dat zij de gemeentesecretaris geen rugdekking gaf en dat er zelfs sprake zou zijn van tegenwerking, lijkt het voortbestaan helemaal wankel. Zeker gelezen de reacties van de het dagelijks bestuur van SED. Die bestaat uit burgemeesters Ronald Wortelboer van Stede Broec en Pieter Dijkman van Drechterland en wethouder Jan Franx van Enkhuizen. Het dagelijks bestuur heeft het volste vertrouwen in de ambtelijke top, zegt zij in een reactie. De reactie van hun collega-bestuurder vinden ze ‘volstrekt ongepast’.

'Grens overschreden'

‘Het is voor een ieder, die binnen de politiek-bestuurlijke omgeving werkzaam is, bekend dat ambtenaren zich niet in het openbaar kunnen en mogen verdedigen. Er is hiermee een grens van betamelijkheid overschreden en er zijn mensen in hun functioneren beschadigd. Het dagelijks bestuur betreurt deze gang van zaken en roept de colleges van de drie SED-gemeenten op afstand te nemen van de stellingname van Van Zuijlen.’ Wethouder Franx roept daarmee opmerkelijk genoeg als lid van het dagelijks bestuur zijn eigen college op om afstand te doen van de uitspraken van Van Zuijlen. 

Reactie college

Nog opmerkelijker is het dat het Enkhuizer college dit vervolgens niet doet. In een reactie aan Binnenlands Bestuur laat B&W namelijk weten niet verrast te zijn dat de burgemeester tijdens zijn toespraak een opmerking maakte over de ongewenste omgangsvormen en de gesloten organisatiecultuur. Dat zou al meermaals bestuurlijk zijn aangekaart. 'Wij ondersteunen daarom de aankondiging dat het medewerkerstevredenheidsonderzoek naar voren wordt gehaald. Daarnaast willen wij dat door externe experts diepte-interviews worden afgenomen van mensen die recent de organisatie hebben verlaten en anderen die graag hun ervaringen willen delen.'

Wel vinden de andere collegeleden dat de uitspraak van de burgemeester 'bezien de boodschap wellicht op een ander moment meer op zijn plaats was geweest'. Van Zuijlen neemt daarom 'de volle verantwoordelijkheid voor de timing'. De burgemeester wilde geen verdere toelichting geven op de vraag wat deze kwestie betekent voor de continuïteit van- en het vertrouwen dat er nog is in de SED-organisatie.