Gemeentesecretaris Tynaarlo moet veld ruimen
Na een snoeihard rapport over de verziekte cultuur in de ambtelijke organisatie van het Drentse Tynaarlo, heeft de gemeentesecretaris zijn biezen moeten pakken. Het is slechts het begin van een grote schoonmaak, zo heeft waarnemend burgemeester Adema in een brief aan de ambtenaren aangekondigd.
Een door en door verziekte ambtelijke organisatie. Ambtenaren die elkaar wantrouwen, over maar niet met elkaar praten en geen vertrouwen hebben in het concernmanagement. Een op de vier ambtenaren voelt zich onveilig en een op de drie ambtenaren is ontevreden over de organisatiecultuur binnen de gemeente Tynaarlo. Deze en nog vele andere harde conclusies over de Drentse gemeente hebben geleid tot het onmiddellijke vertrek van gemeentesecretaris Jan van Muijen.
Boel opschudden
Met het gedwongen vertrek van Van Muijen is het probleem niet opgelost, schrijft waarnemend burgemeester Piet Adema in een brief aan de ambtenaren. ‘Niets is minder waar. Het is slechts een van de noodzakelijke ingrepen, maar beslist niet de enige.’ Het ambtelijk apparaat moet en zal flink worden opgeschud. Ook de politieke en bestuurlijke verhoudingen moeten drastisch worden verbeterd.
Gedwongen vertrek
Directe aanleiding tot het gedwongen vertrek van de hoogste ambtenaar is het eindrapport van Berenschot over de cultuur en organisatie van Tynaarlo. Dat onderzoek is gestart na signalen in de media dat er op het gemeentehuis een angstcultuur heerst. Hoewel de burgemeester in zijn brief aan de raad schrijft dat daarvan geen sprake is, geeft toch een op de vier ambtenaren aan zich onveilig te voelen.
Onveilig
Dat heeft deels te maken met baanonzekerheid, maar ook met de gebeurtenissen tussen 2011 en 2013 rondom de schorsing en uiteindelijk het − naar later bleek onterechte − ontslag van de financieel beleidsadviseur-controller wegens een vermeend ‘plichtsverzuim’ en het ‘niet integer handelen’, aldus het onderzoeksrapport. Ambtenaren vragen zich af of hen hetzelfde kan overkomen, wanneer zij te kritisch zijn naar het management.
Ontevredenheid
Ruim een op de drie ambtenaren is ontevreden over de organisatiecultuur bij de gemeente. In Tynaarlo werken 270 ambtenaren. Op de afdeling bestuur- en managementondersteuning (BMO) is de sfeer nog slechter; daar is bijna vier op de tien ambtenaren ontevreden over de heersende cultuur.
Wantrouwen
Vernietigend waren de ambtenaren over hun oordeel over de gemeentesecretaris. Nog geen 18% van de ambtenaren vertrouwt de hoogste baas. Vier op de tien ambtenaren is ontevreden over de gemeentesecretaris. In de ogen van slechts een op de tien ambtenaren geeft hij het goede voorbeeld. Daarnaast laat hij zich veel te weinig op de werkvloer zien.
Ivoren toren
Veel kritiek is er op de concernstaf. Het vertrouwen in de directie is beschadigd. Besluiten worden vanuit een ‘ivoren toren’ genomen en de directie is een ‘gesloten bolwerk’. De concernstaf is bovendien te veel met zichzelf bezig in plaats van met de werkvloer of de burgers, stellen ambtenaren. Per saldo is bijna de helft van de ambtenaren ontevreden over de directie en slechts 12% tevreden.
Onrust en frustratie
De slepende politieke en bestuurlijke spanningen zorgen voor onrust en frustratie bij een deel van de medewerkers. De sturing vanuit het college en de directie is niet eenduidig. De komst van de waarnemend burgemeester heeft wat dit punt betreft al wel tot verbetering geleid.
Sporen
Gebeurtenissen uit het verleden blijven parten spelen, zo blijkt uit het onderzoek. Vooral de kwestie rondom de financiële man heeft er ingehakt en laat nog steeds zijn sporen na. Burgemeester Adema schrijft in zijn brief aan de ambtenaren dat er ‘afsluitsessies’ komen en dat de medewerkers daarna ‘toekomstgericht’ aan de slag moeten gaan en het verleden achter zich moeten laten. Ook schrijft Adema dat de raadsverkiezingen bieden kans op een nieuwe start.
Verstoorde verhoudingen
In het gemeentehuis van Tynaarlo zijn de verhoudingen al jaren verstoord; ook de politiek-bestuurlijke. De ene crisis volgde op de andere. Burgemeester Frank van Zuilen heeft de handdoek in de ring gegooid. In augustus vorig jaar heeft Commissaris van de Koning Jacques Tichelaar waarnemend burgemeester Adema benoemd met als doel rust te brengen in de organisatie.
Allereerst is er zijn ontkenning van de onderzoeksconclusie: er is geen angstcultuur (terwijl een te groot deel van de ambtenaren aangeeft zich onveilig te voelen). Die uitspraak van Adema is zonder verdere onderbouwing gewoon een arrogante ontkenning van de werkelijkheid zoals die door de werknemers wordt ervaren. De desbetreffende medewerkers voelen zich niet gehoord...en daarmee waarschijnlijk bevestigd in hun bange vermoedens.
Daarnaast schrijft Adema dat het ontslag van de gemeentesecretaris nog maar een eerste stap is. De gekozen formulering zal zeker in de gegeven omstandigheden voor menigeen een dreiging inhouden. Als de angst er nog niet in zou zitten, is dit een mooie aanleiding voor een snel opkomend gevoel van onveiligheid.
Vervolgens beweert Adema dat er nu snel "afsluitsessies" gaan komen. Vooruit niet meer zeuren. Pleisters plakken en zonder ballast de toekomst in! Overigens zonder die ballast serieus te nemen en op een nette manier overboord te zetten.
Op grond van dit artikel voorspel ik daarom dat de aanpak van Adema faalt. Op de korte termijn bezweert hij wellicht de zichtbare crisis. Wellicht tot grote tevredenheid van zijn opdrachtgevers. Onderhuids woedt de veenbrand verder en zal het (ontkende en verwaarloosde) gedoe op een later moment in alle hevigheid weer opvlammen.
Ik hoop voor de ambtenaren (en de burgers) in Tynaarlo dat dit artikel een verkeerd beeld oproept en dat het "crisimanagement" van Adema verstandiger in elkaar steekt dan ik nu vrees.