Gemeenten schroeven strijd tegen sigaret op

Meer mogelijk met gemeentelijk rookontmoedigingsbeleid

Er was een tijd dat ambtenaren nog gewoon achter hun bureau een sigaret konden opsteken. Sinds vele jaren mag dat alleen nog in de daarvoor bestemde rookruimten of buiten. Maar ook die overgebleven rookmogelijkheden voor ambtenaren op het werk zullen binnen afzienbare tijd tot het verleden gaan behoren. Veel gemeenten hebben aangegeven aan de slag te willen met meer beleid omtrent roken, zo leert navraag bij KWF, Trimbos en Alliantie Nederland Rookvrij!

Amsterdam en Rotterdam zijn nu nog de enige gemeenten die zich hebben aangesloten bij Alliantie Nederland Rookvrij!, een samenwerkingsverband van publieke en private organisaties die strijden voor een samenleving waarin niemand meer hoeft te (over)lijden aan de gevolgen van roken. Maar daar gaat verandering inkomen.

Subsidies als pressiemiddel
Gemeenten kunnen nog veel explicieter beleid opstellen om rokers te ontmoedigen. Ze kunnen zelf een voorbeeld stellen door roken in en rondom het gemeentehuis te verbieden. Dat betekent dus ook geen rookruimtes meer, of rokende mensen bij de ingang. Zo geldt er voor ambtenaren die een peuk op willen steken een verplichte afstand van het gemeente- huis om dit te doen. Rookruimtes worden uit het stadhuis en andere gebouwen van de gemeente verbannen en de ambtenaren en bestuurders die willen stoppen, kunnen gebruik maken van online-cursussen die door de GGD worden aangeboden.

De gemeenten houden zich daarnaast meer bezig met het rookgedrag van hun inwoners. Voorlichting over de risico’s en gebieden rookvrij maken zijn een onderdeel. Ook worden er door de gemeente programma’s ontwikkeld en aangeboden voor minima, waarin zij worden aangemoedigd om te stoppen.

Ook belangrijke plekken zoals sportverenigingen en scholen kunnen door gemeente op die manier geheel rookvrij gemaakt worden. Een middel om rookvrij beleid af te dwingen, is bijvoorbeeld door subsidies alleen te verstrekken als er rookbeleid gevoerd wordt. ‘Roken is nog altijd een belangrijke doodsoorzaak en ook gemeenten lijken dat zich steeds meer te realiseren. Onderzoek van Trimbos bij kleine en middelgrote gemeenten wijst uit dat gemeenten openstaan voor een strengere aanpak van roken. Amsterdam en Rotterdam hebben ingegrepen en de andere G4-gemeenten zijn bezig om beleid hiervoor op te stellen’, aldus een KWF-woordvoerder.

Er is dus meer gemeentelijk rookbeleid in aantocht. Dat moet ook, want op Rotterdam en Amsterdam na is tabaksbeleid een nog onderbelicht onderwerp, stelt woordvoerder van Trimbos Laila Zaghdoudi. Dit wil echter niet zeggen dat er in andere gemeenten helemaal niets gebeurt. Er zijn lokale initiatieven, waarbij bijvoorbeeld speeltuinen rookvrij worden gemaakt zoals Den Haag. Abcoude en Leiderdorp hebben ervoor gezorgd dat sportverenigingen nu rookvrij zijn. De gemeente Opsterland wil het dorp Ureterp volledig rookvrij maken. ‘Deze initiatieven worden vaak getrokken door artsen of bezorgde bewoners, maar niet door de gemeenten zelf. We kennen bijna geen gemeenten die zelf een tabaksbeleid hebben ingevoerd. Gemeenten zelf zien daar vanwege hun omvang en capaciteit ook meestal meer kansen liggen voor de GGD en de gezondheidsfondsen.’

Meer mogelijk
De mogelijkheden voor gemeenten zijn groot. Behalve het eigen gemeentehuis rookvrij maken, kunnen ze dat voor speeltuinen en schoolpleinen regelen, waar nu vaak nog gerookt mag worden. Dit geldt eveneens voor de sportvelden en rookruimtes bij verenigingen. Ook het faciliteren van voorlichting op scholen is een rol die de gemeente kan vervullen, net als de ondersteuning van een rookvrije zwangerschap. ‘Bedenk wel dat gemeenten geen oneindige middelen hebben en zijzelf daarom meer kansen zien in grotere samenwerkingsverbanden’, zegt Zaghdoudi. Om gemeenten te overtuigen dat ze meer kunnen doen, verzorgt Trimbos onder meer studiedagen over gemeentelijk tabaksbeleid, waar goed werkende lokale voorbeelden worden uitgewisseld.

KWF, Longfonds en Hartstichting, verenigd in de Alliantie Nederland Rookvrij, hebben inmiddels de beweging ‘op weg naar een Rookvrije Generatie’ opgezet. Het idee daarachter is dat kinderen niet meer in aanraking komen met roken en rookvrij opgroeien. Aan de hand van het actieplan moet heel Nederland overstag gaan: landelijke koepelorganisaties van GGD-instellingen en ook regionale organisaties hebben interesse getoond. Zo heeft de GGD Kennemerland hier ook aandacht aan besteed in hun nieuwe regionale nota.

Ook Rotterdam benoemt de Rookvrije Generatie in haar gezondheidsnota. ‘Veel gemeenten zijn geïnteresseerd, maar zien vooral kansen op regionaal niveau Dus via GGD’s of regionale samenwerkingsverbanden. Maar gemeenten kunnen ‘absoluut’ meer doen aan tabaksontmoedigingsbeleid’, besluit Zaghdoudi.

Voorbeeld doet volgen
Bij de Alliantie Nederland Rookvrij! zijn Amsterdam en Rotterdam nu aangesloten. De Alliantie lijkt hoopvol gestemd over meer deelnemende gemeenten. ‘We hebben contact met verschillende gemeenten die aangeven aan de slag te willen met de Rookvrije Generatie. Wij verwachten dus dat er meer zullen volgen’, zo laat de organisatie weten. ‘Gemeenten maken op dit moment nauwelijks beleid op roken, omdat er geen directe overlast is van roken, zoals bij alcohol of drugs vaak wel het geval is. Als de gemeenten een uitleg krijgen van de Rookvrije Generatie dan geven ze aan kansen te zien om wel beleid te maken met de insteek van de Rookvrije Generatie.’