Waarom mag een kandidaat-burgemeester niet gegoogeld?

De beoogde burgemeester van Oostzaan, Marvin Polak (VVD), kwam in opspraak vanwege burgemeester-onwaardige tweets. De vertrouwenscommissie die hem koos, mocht hem niet zelf digitaal natrekken vanwege hun geheimhoudingsplicht. Is die nog wel houdbaar ten tijde van Google?

'Deuggleuf'

Sigrid Kaag zou Hamas financieren, GroenLinks zou een failliete partij zijn en antisemitisch bovendien. Een scroll door de Twitter-tijdlijn van Marvin Polak leverde tot voor kort een aantal zeer gekleurde berichten op. Ook de 'likes' van Polak lieten een merkwaardig patroon zien - hij gaf onder meer een hartje aan een bericht waarin een bekende actrice een 'deuggleuf' werd genoemd. Het kwam pas aan het licht toen een wakkere burger na Polaks benoeming alarm sloeg. Enkele dagen later nam de beoogde burgemeester op de lokale nieuwswebsite De Orkaan afstand van de tweets. De fractievoorzitters namen daar in een verklaring genoegen mee.

Ontraden

Het hele proces zal bij alle betrokkenen een zure nasmaak hebben achtergelaten, al was het maar omdat een eenvoudige online zoekactie de tweets al veel eerder zou hebben blootgelegd. Maar dat, zegt griffier Menso Bosma, is de vertrouwenscommissie ontraden door de commissaris van de koning in Noord-Holland. Hij verwijst naar de circulaire 'benoeming, klankbordgesprekken en herbenoeming burgemeester' van het Ministerie van Binnenlands Zaken uit 2017. Daarin staat dat de vertrouwenscommissie zich uitsluitend door tussenkomst van de commissaris van de Koning informatie over kandidaten verschaft. En daar heeft de commissie zich aan gehouden, bevestigt Bosma.

Zoekgeschiedenis

Kandidaten googelen is niet verboden, maar 'verdient enkele serieuze kanttekeningen', aldus de circulaire. Het voornaamste argument is dat Google slecht samengaat met de geheimhoudingsplicht van de vertrouwenscommissie. Voorkomen moet worden dat kan worden achterhaald naar welke personen is gezocht. Iemand zou bijvoorbeeld kunnen meekijken op het scherm of de zoekgeschiedenis in de browser kunnen checken. Daarnaast kan online informatie over kandidaten onwaarheden bevatten. Ook zullen de betrokkenen in sommige gevallen kunnen zien wie hun sociale mediaprofiel heeft bekeken, bijvoorbeeld op LinkedIn.

Geheimhoudingsplicht

Hoogleraar Bestuurskunde Marcel Boogers van de Universiteit Twente is in eerste instantie verbaasd over het advies om niet te googelen, maar kan zich wel vinden in de argumenten van het ministerie. 'Je zoekactie is inderdaad traceerbaar en dus niet veilig met het oog op de geheimhoudingsplicht.' Had de commissaris van de koning dan niet zelf even op Twitter moeten rondneuzen? Een woordvoerder van de commissaris van de koning in Noord-Holland wil niet op deze mogelijkheid ingaan en verwijst naar de beschreven procedure in de circulaire. Boogers: 'Bij het natrekken van iemands antecedenten zou ook moeten worden gekeken naar uitlatingen op sociale media. Dat is hier blijkbaar niet afdoende gedaan.'

Weinig controle mogelijk

Rest de vraag of de geheimhoudingsplicht nog wel van deze tijd is, nu iedereen met een internetconnectie over zo veel meer informatie over kandidaten kan beschikken dan in het verleden. Of commissieleden zich aan het advies houden, valt nauwelijks te controleren. Griffier Bosman geeft aan dat hij daar geen opdracht toe heeft gegeven. Het zou ook ondoenlijk zijn geweest, want een commissielid is voor een digitale speurtocht natuurlijk niet aangewezen op een werkcomputer - het kan ook prima op een eigen smartphone. Hoogleraar Boogers acht het niet waarschijnlijk dat het advies vaak wordt omzeild. 'Je gaat toch nat als uitkomt wie de kandidaten zijn. Neemt niet weg dat het goed zou zijn om eens te onderzoeken hoe cyberproof de geheimhoudingsplicht eigenlijk is.'