Geert, Rita en Beatrix

Misschien was dat wel vooral een poging hem electoraal te smoren - maar als de beide concurrenten op rechts elkaar werkelijk zullen weten te vinden, gaan we in Nederland nog wat meemaken. Daags na de kerstdagen beheerste Wilders wederom het nieuws. De vrijzinnig-protestantse kersttoespraak van de koningin met een pleidooi voor tolerantie van minderheden en een protest tegen 'grofheid in woord en daad', had hij als een affront ervaren en vanwege de 'multiculti-onzin' in deze 'politieke toespraak' wil Wilders nu dat de koningin zich in de toekomst tot ceremoniële taken beperkt en niet langer deel uitmaakt van de regering. 'Dan kan ze vrijuit spreken, namens zichzelf', en niet langer namens de regering.

Zoals bekend heeft D66 al in 2000 een situatie bepleit waarin de koningin geen onderdeel meer van de regering uitmaakt, geen rol meer speelt bij kabinetsformaties en ook geen voorzitter meer is van de Raad van State. In antwoord op dat pleidooi kwam de toenmalige regering (Kok-II) met een notitie die uitmondde in de conclusie dat er geen aanleiding werd gezien om de constitutionele rol van het staatshoofd te herzien. Wilders overweegt nu een initiatief-wetsvoorstel in te dienen.

De rijksvoorlichtingsdienst had vorige week nog kunnen zeggen dat de koningin het helemaal niet over Wilders en zijn PVV had gehad, en anderen hadden dan nog kunnen zeggen dat alleen Wilders slechte geweten hem die woorden op zichzelf had doen toepassen, maar dankzij premier Balkenende is die uitvlucht niet meer mogelijk. Vanaf zijn vakantieadres zei de premier dat Wilders wel zegt dat hij het belang van Nederland wil verdedigen maar ondertussen datgene afbreekt wat Nederland tot Nederland maakt: 'ons koningshuis, onze tolerantie en de solidariteit met anderen ook over grenzen heen'. En daarmee legde hij een duidelijk inhoudelijk verband tussen de uitspraken van de koningin en de boodschap van Wilders.

Interessanter is het dat Wilders de uitlatingen van de koningin in een reeks plaatste. Die reeks begon met de uitspraken van Maxima bij de presentatie van het WRR-rapport over de Nederlandse identiteit. Die identiteit zou volgens haar niet bestaan. En ze bepleitte onomwonden de multiculturaliteit. 'Juist verscheidenheid en vermenging geven ons kracht.' Wilders hield het toen nog bij de kwalificatie 'goedbedoelde politiek-correcte prietpraat'. Vervolgens publiceerden twee journalisten een boekje met wat toespraken over Europa die in paleis Noordeinde zijn gegeven, op uitnodiging van de koningin. Zij heeft ook een voorwoord in dat boekje geschreven waarin zij het tamelijk opzichtig voor het ideaal van Europese eenwording opneemt en daarmee alle belanghebbenden een handje helpt om het 'nee' van het referendum van 1 juni 2005 te doen vergeten.

En dan nu de passages in de kersttoespraak waardoor Wilders zich terecht aangesproken voelde. Drie politieke uitspraken in korte tijd doen op z'n minst vermoeden dat hier sprake is van een agenda. Die agenda is kort te typeren als pro-Europees ('kosmopolitisch') en promulticultureel. En in geen van de drie teksten klinkt ook maar enig begrip door, laat staan enig gevoel, voor de vervreemding die beide idealen in de levens van grote groepen Nederlanders hebben opgeroepen. Die hopen nu een stem te vinden bij Wilders en/of Verdonk.

In navolging van het politieke establishment in het centrum van de politieke macht, loopt de koningin met dit alles het gevaar dat zij zich van de achterbannen van deze politici vervreemdt. Eerst bestaan zij niet, die Nederlanders, dan moeten ze maar vertrouwen hebben in een elite die het Europese project zonder hen gaat voortzetten en dan krijgen ze de schuld van de onverdraagzaamheid die zij door hun 'grove woorden en daden' veroorzaken. Die eenzijdigheid is een grotere bedreiging van de gemeenschapszin, van de bindingen in de Nederlandse samenleving, van de tolerantie en solidariteit, de vrede en de gerechtigheid, dan de reactie van Wilders zelf.