‘Bestrijd drugscriminelen door sociaal beleid’

Voor sheriffs is in het lokale bestuur geen plaats,  vindt hoogleraar ondermijningstudies Pieter Tops. Sociaal beleid werkt beter. Hij schreef er met journalist Jan Tromp een nieuw boek over: Nederland Drugsland.

Alerter

Vanuit het lokaal bestuur is in de strijd tegen de ondermijnende drugscriminaliteit wel zo’n beetje gedaan wat gedaan kon worden, vindt  Tops.  ‘Bestuurders zijn niet naïef meer over de doorwerking van drugscriminaliteit in hun gemeenten. Ze hebben hun maatregelen getroffen. Ze zijn alerter en in hun eigen organisaties minder argeloos geworden. Hebben we er twintig jaar over gedaan om mensen bij gemeenten klantvriendelijk te maken, nu weten we dat die vriendelijkheid grenzen heeft. Om te voorkomen dat de criminaliteit zich verspreidt in de samenleving, sluiten burgemeesters bijvoorbeeld op basis van artikel 13b van de Opiumwet iedere dag drugspanden.’

Principieel onjuist

Burgemeester Beenakker van Tiel vond het vorig jaar in Binnenlands Bestuur ‘principieel onjuist’ dat hij in de strijd tegen ondermijning de ‘enige en veelal zwaarste straf’ (sluiting van een pand) uitdeelt. ‘De burgemeester neemt nu eigenstandig beslissingen die hij in het kader van de deling van de staatsmachten niet behoort te nemen’, aldus Beenakker. Pieter Tops: ‘Er is tientallen keren geprobeerd om artikel 13b aan te klagen omdat het een straf zou zijn. Keer op keer hebben de rechter en de Raad van State gezegd: dit is geen straf, het is herstel. Burgemeesters moeten goed motiveren waarom ze een pand sluiten en rekening houden met de specifieke omstandigheden. Doen ze dat niet, dan staat de rechter klaar om hen terug te fluiten. Maar dat gebeurt betrekkelijk zelden. Burgemeesters houden zich in het algemeen keurig aan de wet. Als je dat bij elkaar optelt, dan is 13b een nuttige voorziening om te voorkomen dat drugscriminaliteit om zich heen grijpt.’

Geen sheriff

De Tielse burgemeester zei in Binnenlands Bestuur ook dat de burgervader het niet mag afleggen tegen de straffende burgemeester. ‘Ik wil namelijk geen sheriff zijn.’ ‘Waar slaat dat nou op?’, reageert Tops. ‘Je bent toch juíst burgervader als je de bevolking beschermt tegen drugscriminaliteit? Burgervader zijn is toch meer dan alleen linten doorknippen? Maar hou op, je bént geen sheriff, je bént geen crimefighter. De burgemeester is er niet om de boeven te vangen. Dat doen politie en justitie. Je bent er wél voor om de maatschappelijke gevolgen van de drugscriminaliteit tegen te gaan.

Sociale armoede
Dat kan volgens Tops bijvoorbeeld met 13b en de Wet Bibob. ‘En dat doe je door de sociale armoede te bestrijden in de buurten waar drugscriminaliteit voor mensen aantrekkelijk wordt.’ Die kant gaat de lokale strijd tegen ondermijning ook op, vermoedt Tops. ‘Je ziet dat de sluiting van drugspanden vaker wordt gecombineerd met een zoektocht om mensen die slachtoffer zijn te ondersteunen. Dan draait het niet alleen om de burgemeester, maar ook om de wethouder voor zorg of voor huisvesting. Een logische volgende stap is dat de toepassing van artikel 13b een zaak van het college wordt. ’

Perspectief

‘Streng liefhebben’ wordt daarmee de focus van het wijkgericht optreden dat Den Haag en de gemeenten volgens Pieter Tops nu uit de mottenballen aan het halen zijn. ‘Je combineert daarbij een algemeen perspectief, zoals het Nationaal Programma Rotterdam Zuid doet met werk, huis en school, met op de persoon toegesneden programma’s. Je bent barmhartig en je stelt grenzen. De bestrijding van drugscriminaliteit is daarmee ook een vorm van sociaal beleid, want je moet de alternatieve aantrekkingskracht van de drugswereld wegnemen.’

‘Nederland drugsland; de lokroep van het geld, de macht van criminelen, de noodzaak die te breken (en hoe dat dan te doen)’ van Pieter Tops en Jan Tromp is verschenen bij uitgeverij Balans. Lees het hele interview deze week in BB21 (inlog).