‘Geen deadline voor Occupy, maar het kan niet eeuwig doorgaan’

Ondanks toenemende bezwaren van ondernemers tegen de ‘miezerige’ tentenkampjes zo vlakbij hun nering, stellen burgemeesters nog geen deadline aan het langdurige beleg van Occupy-betogers in hun gemeente. ‘Ik ga eerst eens aanhoren wat hun plannen zijn’, zegt burgemeester Rehwinkel van Groningen.

Vanuit zijn werkkamer kijkt hij uit op de verzameling tenten van de demonstranten. Er zijn hekken omheen geplaatst nadat dronken studenten tegen de tenten hebben staan urineren. Ergernis is er ook bij ondernemers. ‘Wij moeten ons in de binnenstad aan regels houden, terwijl deze rommelpot wordt toegestaan’, klaagt de Groningen City Club.

Rehwinkel heeft begrepen dat de kampeerders grootscheeps winterondergoed hebben aangeschaft en inmiddels ook over een postbus en postcode beschikken. Sympathisanten hebben geld ingezameld voor een wc-voorziening. Alles wijst erop dat de betogers van plan zijn te overwinteren. Op risico’s van strenge nachtvorst wil Rehwinkel echter niet vooruitlopen. Ook niet op een mogelijke verplaatsing van de tenten naar een andere locatie. ‘In Nederland bestaan bepaalde rechten als het om demonstreren gaat. Met praten kom je het verst. Dat ga ik dus doen.’

Afwachtend
De burgemeesters van de vier grote steden (G4) nemen eveneens een ontspannen houding aan. In G4-verband is besloten een vergelijkbare beleidslijn te hanteren: geen deadline, maar het kan ook niet eeuwig doorgaan. ‘De overlast en inkomstenderving voor de detailhandel zijn reëel. Zeker in de decembermaand is het Beursplein met De Bijenkorf geen handige locatie om te demonstreren’, zegt Bartho Boer, woordvoerder van burgemeester Van der Laan van Amsterdam.

Verhuizing naar een ander terrein op de Zuidas is onafwendbaar. Die komt dichterbij naarmate de klachten van de binnenstadsbewoners toenemen, aldus Boer. Zo ver is het nog niet. Dat enkele populistische media het vuurtje oppoken is voor Van der Laan extra reden om het hoofd koel te houden, zegt Boer. ‘Amsterdam is wereldhoofdstad van de vrijheid; organisaties van overal komen hier demonstreren. Daarbij past slechts weloverdacht reageren.’

Burgemeester Schneiders van Haarlem mist ook de urgentie om het tentenkamp op de Parklaan te laten opbreken. De demonstratie is netjes aangemeld en de betogers zijn anderen niet tot last. ‘Maar op een gegeven moment kun je stellen dat het punt gemaakt is. Permanente demonstraties bestaan wat mij betreft niet. Na een paar weken wordt het gewoon kamperen en dat kan en mag niet in onze binnenstad.’

Burgemeester De Graaf van Nijmegen spreekt van een nieuw fenomeen. In de gemeentelijke regelgeving voor demonstraties staat niets over een maximumduur. Zolang de Occupy-kampeerders in het Valkhofpark geen overlast veroorzaken, is er geen directe aanleiding om in te grijpen, stelt de vertrekkende burgemeester.

In Amersfoort vindt de plaatselijke VVD dat er wél reden is om de Occupy- betoging in het plantsoen achter het stadhuis te verbieden. Met hun tenten ruïneren de betogers het net ingezaaide grasveld. Bovendien is kamperen in de stad verboden, schrijft de partij aan burgemeester Bolsius. ‘Als de gemeente de tenten nog langer toestaat, is dat niet eerlijk ten opzichte van de andere burgers die zich wel aan de regels moeten houden’, aldus de VVD. Volgens Bolsius is er geen sprake van structureel kamperen, maar van een betoging. Waarover geen einddatum is genoemd in de gemaakte afspraken tussen gemeente, politie en Occupybeweging. De demonstranten maken gebruik van een toiletvoorziening waarvoor ze zelf geld hebben ingezameld. ‘En ze ontzien de grasmat door hun tentjes met enige regelmaat te verplaatsen. Ik zie geen reden om de betoging te stoppen’, aldus Bolsius.

In Den Haag is het tentenkamp afgezonderd op het Malieveld, waar niemand er last van heeft. In Rotterdam demonstreren de Occupybetogers slechts overdag en is er ook geen wanklank. In Utrecht hebben Occupy-demonstranten wel een tentenkamp opgericht, voor het stadhuis. Maar de omvang daarvan is stabiel: tien tenten. Burgemeester Wolfsen houdt wel de vinger aan de pols, maar ziet nog geen aanleiding om in te grijpen.

Olievlek
Als een olievlek heeft de Occupy-beweging zich ook over Nederland v erspreid. In veertig gemeenten betogen kleine en grote afdelingen tegen kapitalisme, bezuinigingen en graaien. Van Alkmaar tot Zutphen en van Winschoten tot Heerlen. Zelfs in kleine plaatsen (Abcoude, Anna Paulowna, Woudenberg, Borssele, Ridderkerk) hebben ‘occupiers’ zich gegroepeerd. In twaalf steden beschikt de Occupy-beweging inmiddels over een eigen website. Overigens wordt in lang niet alle veertig gemeenten permanent gedemonstreerd. De meeste afdelingen betogen alleen op zaterdag. Tentenkampen, met vaak een eigen wc-voorziening, zijn er onder meer in Eindhoven, Leeuwarden, Groningen, Utrecht, Amersfoort, Den Haag, Amsterdam, Haarlem en Nijmegen. Sommige gemeenten staan het toe ’s avonds kampvuur te maken om warm te blijven. Elders ter wereld is het minder rustig rond Occupy. In de Verenigde Staten (New York en Oakland) en Frankrijk (Parijs) ontruimde de politie deze week kampementen. Ook het stadsbestuur van Londen wil van het tentenkamp bij St. Paul’s Cathedral af, werd woensdag gemeld.

Uitzondering Eindhoven
Eindhoven is de uitzondering op de regel dat er geen deadline aan de Occupy- betogers wordt gesteld. Het college bepaalde dinsdag dat de betogers op het Clausplein, waarvan er tien tot twintig ook overnachten, uiterlijk 29 november niet meer op het plein mogen kamperen. De Eindhovense VVD vindt dat het protest als een evenement moet worden gezien en dat de betogers daarom zelf voor de kosten moeten opdraaien.