‘Den Haag’ bedankt!

Dank je wel ‘Den Haag’ voor het ontluisterende theater de afgelopen weken. Bijzonder hoe de spelers zo de fout in gingen en zich allemaal lieten verleiden op het verkeerde toneel te gaan staan. Natuurlijk het aantekenpapiertje had niet zichtbaar moeten zijn. Dat bij de pers het lijntje tussen nieuws maken en nieuws brengen flinterdun is weten we. Dat politiek mensenwerk is en een lelijke kant heeft kennen we.

Dat in de politiek nooit wordt gelogen enkel het eigen beeld van de werkelijkheid wordt verteld, weten we ook. Niet over de inhoud spreken maar de procedures aangrijpen als afleiding is standaard repertoire. En dan gebeurt het dat er niet meer wordt geformeerd, maar de Kamer gaat ‘afrekenen’ door te zoeken naar de absolute waarheid. Ik ken één absolute waarheid, namelijk dat ieder mens dood gaat. Dat is dan ook de enige parallel met de grootste gezondheidscrisis sinds tijden. Behalve als theaterbezoeker ging het niet over- of voor de inwoners. En dat in een tijd met de grootste gezondheidscrisis sinds tijden.

Arme plaatselijke politieke afdelingen en lokale partijen. Met de komende gemeenteraadsverkiezingen in 2022 in het vooruitzicht zullen die plaatselijk politiek betrokken inwoners zich nog meer moeten inspannen in hun zoektocht goede kandidaten te werven en campagne te voeren en de opkomst te verhogen. Want Haags gedrag rekent plaatselijke politici onheus af. Regelmatig wordt de slechtste raadsfractie zo maar beloond vanwege een goede Kamerfractie en wordt de beste raadsfractie afgerekend door een slechte Kamerfractie. Het wordt tijd landelijke partijen niet meer lokaal te laten deelnemen aan gemeenteraadsverkiezingen en te volstaan met plaatselijke groeperingen.

Kijk je naar deze start van de formatie dan is het jammer dat ‘Den Haag’ niet meer heeft wil leren van het formeren bij gemeenten. Want sinds dat ‘de Koning’ uit het landelijke formatieproces gehaald is, had een blik in het land veel lessen opgeleverd. Omdat daar al decennia lang elke vier jaar in vele vormen en met veel vallen en opstaan geformeerd wordt. Om een enkele te noemen. Formeren is een soort egeltjes dans. In Den Haag nu met een roedel wolven. Je hebt in de verkiezingscampagne elkaar semantisch voor ‘rotte vis’ uitgemaakt . Nu moet je weer gaan samenwerken om tot besturen te kunnen komen. De weg daarnaar toe is niet eenduidig en vraagt zorgvuldigheid.

Te beginnen met zich te realiseren dat formeren in de politieke- zittingsperiode het (enige) echte vrije feest van de politiek is. Benut dat dan ook gekozenen! Laat het proces niet kapen door bestuurders. Bij gemeenten zie ik regelmatig dat de wethouders die tevens lijsttrekker zijn, dat proces naar hun hand (willen) zetten. En wethouders die al voor de tweede, derde of vierde termijn gaan, gebruiken in het formatieproces altijd meer machtsstijlen en geven regelmatig blijk een kritische omgeving gemist te hebben. Het levert altijd gedoe op in het formatieproces. En nog erger de (beoogd) fractievoorzitters komen niet of nauwelijks aan bod. Daar hou je vier jaar lang last van in de raad.

Een tweede vereiste is de inzet van de eigen ambtelijke ondersteuning van de politiek. Zet dus de eigen griffie in en niet de organisatie van het college. Neem vervolgens bij inzet van externen iemand met een zekere distantie en betrouwbaarheid. Dus niet het directe vriendje/vriendinnetje van de initiërende partij.

Verder is het een illusie te denken dat er niet van begin af aan met- en over mensen wordt gesproken. Het is allemaal mensenwerk, niet alleen op basis van programmatische verschillen, maar ook met persoonlijke sentimenten. Dan kan het in de egeltjes dans helpen om ideaaltypisch te starten vanuit de inhoud van de programma’s. Maar je spreekt expliciet of impliciet over mensen. Want samen werken is gebaseerd op het ontwikkelen van enig vertrouwen in een omgeving voor tegenwicht en tegenspraak. Vertrouwen in elkaar gaat ook over stabiliteit binnen fracties, de invloed van personen binnen fracties. Over poppetjes die naar voren kunnen worden geschoven. Over de kracht van fracties. Lukt het niet politiek vertrouwen te realiseren, dan rest altijd nog een dichtgeregeld coalitieakkoord gebaseerd op gestold wantrouwen.

Maar goed nu is het in het komende verkiezingsjaar aan lokale politici zich extra in te spannen om enig het vertrouwen in politiek en in verkiezingen te bewerkstelligen. Laten we daarom beginnen met echt lokale campagnes te voeren en volgend jaar alstublieft geen Haagse politici in de gemeentelijke campagnes te laten optreden.

Jan Dirk Pruim
Lees hier alle columns van Jan Dirk Pruim