Europese aanbestedingsplicht vaak niet nageleefd

Veel inkoopopdrachten die Europees aanbestedingsplichtig zijn worden niet daadwerkelijk Europees aanbesteed. Dat blijk uit de Nalevingsmeting die is uitgevoerd voor het ministerie van EL&I.

Steeds meer Europees
De rapportage ziet over het jaar 2010 een groeiend aantal Europese aanbestedingen; maar liefst 30 procent meer dan in 2009. Maar dat moet ook steeds vaker; de 'nalevingspercentages', de mate waarin overheidorganisaties de Europees aanbestedingsplichtige inkopen ook daadwerkelijk Europees hebben aanbesteed, wijken niet veel af van voorgaande metingen. De verschillen tussen sectoren zijn daarbij aanzienlijk.

Omvang is belangrijk
Gemeten naar financieel volume scoren provincies en kerndepartementen hoog, met respectievelijk 87 en 84 procent. Omvang blijkt een belangrijke factor, zo blijkt bij de gemeenten. Grote gemeenten scoren 81 procent, de middelgrote 47 procent en de kleine gemeenten halen maar 17 procent. Gemeten naar het aantal inkoopopdrachten vallen de percentages aanzienlijk lager uit. Men blijkt vooral Europees aan te besteden als het financiële volume van de opdracht groot is.

Nalevingspercentages in euro's en in aantallen opdrachten:

Cultuur is belangrijk

Het nalevingsprecentage blijkt - naast het volume - vooral afhankelijk van de aanbestedingscultuur en -capaciteit die er bij de aanbestedende organisatie is. Dat Europees aanbesteden voordelen oplevert of dat daarvoor belemmeringen zijn, is nauwelijks van invloed, aldus het onderzoek. Ook de vrees voor sancties speelt geen rol bij het al of niet Europees aanbesteden. Wta in veel gevallen wel heeft geholpen is een 'stimulans van buitenaf' die de rechmatigheid van de aanbestedingen moest vergroten. Het rapport noemt een afkeurende accountantsverklaring als voorbeeld. Die levert immers 'buikpijn' op bij het hoger management.

Aanbevelingen
De onderzoekers hebben een zestal aanbevelingen opegsteld:

- Zorg voor een duidelijke definitie van het begrip ‘aanbestedingsplicht’;
- Vergroot de ervaren meerwaarde van Europees aanbesteden door successen zichtbaarder te maken;
- Verbeter de cultuur voor Europees aanbesteden binnen een organisatie door voorbeeldgedrag en aandacht van management en bestuur;
- Differentieer flankerende maatregelen naar de maturiteit van een aanbestedende dienst;
- Beperk capaciteitsbelemmeringen van kleine aanbestedende diensten door ‘ontzorging’.