Eindhovense stadsgezanten opereren in een grijs gebied

Met de installatie van het Eindhovense college van B en W kreeg de Lichtstad er twee stadsgezanten bij. Deze ‘soort van wethouders’ zijn politiek benoemd en hebben net als staatssecretarissen een specifiek beleidsterrein onder hun hoede. Ideaal voor de aanpak van grootstedelijke vraagstukken, maar deze gloednieuwe bestuursfunctie roept ook vragen op.

Het was een ietwat jolige vergadering in de gemeenteraad van Eindhoven. Een aanwezige grapte dat het gemeentebestuur sinds kort twee ‘stadsfazanten’ kent. Met een hoed en veren zou dat goed passen in Lampegat, de naam die Eindhoven draagt tijdens carnaval.

Humor

Wie iets nieuws of onwennigs aan de man wil brengen, kan dat het beste met de nodige humor betrachten. Als ‘stadsgezant’, de officiële naam van de nieuwe functie, kan Angelique Bellemakers er dan ook wel om lachen. Het zorgt er bovendien voor dat mensen er sneller mee bekend raken.

Politieke opdracht

Dat laatste was bij de introductie van de stadsgezanten wel nodig. Sinds juni 2022 kent de gemeente Eindhoven er twee. Dit zijn ‘een soort wethouders’ die in het college van burgemeester en wethouders (B en W) een specifieke, politieke opdracht uitvoeren. Het Eindhovense college bestaat dus uit één burgemeester, zeven wethouders en twee stadsgezanten, ieder met een eigen opdracht: Angelique Bellemakers is stadsgezant ‘Doorbraak wijkgericht werken’ en Pact Woensel-Zuid. Janneke van Kessel is stadsgezant ‘Brainport voor elkaar en inwonersparticipatie’.

Staatssecretaris

De twee proberen bij relevante thema’s binnen de gemeente een doorbraak te creëren. Voor deze onderwerpen in hun portefeuille zijn ze, net als de wethouders en burgemeester, bestuurlijk verantwoordelijk. Het gaat om complexe zaken, waarbij gezag en een stevig mandaat onontbeerlijk zijn. En dat hebben de stadsgezanten, zegt Bellemakers. ‘We vergelijken het met een soort staatssecretaris.’

Tekst gaat verder na de afbeelding

Autonoom

Anders dan ambtenaren zijn de stadsgezanten politiek benoemd. Van Kessel namens D66; Bellemakers namens de PvdA. In die hoedanigheid zijn zij verbonden aan hun wethouders met dezelfde kleur. Van Kessel werkt samen met haar partijgenoot Monique Esselbrugge (Hoger- en beroepsonderwijs, mobiliteit, binnenstad en Design District). Bellemakers ziet geregeld PvdA-wethouder Mieke Verhees (Wonen, wijken, ruimte en dienstverlening). ‘Zo is het formeel ingericht’, nuanceert Van Kessel. ‘Maar we opereren verder autonoom in afstemming met het college.’

Kwetsbare wijk

Die formele inrichting geschiede tijdens de coalitieonderhandelingen na de gemeenteraadsverkiezingen van 2022. De partijen kwamen tot de conclusie dat twee thema’s zo belangrijk zijn, daar moesten twee personen zich de komende bestuursperiode volledig op toeleggen. Het Pact Woensel-Zuid is zo’n thema. Woensel-Zuid is één van de twintig kwetsbare wijken waar het kabinet in juni 200 miljoen euro extra voor uittrekt. Met het Pact wil de gemeente de buurt een impuls geven. De komende twintig jaar moeten armoede, werkloosheid, onderwijsachterstand en criminaliteit worden aangepakt. Vanuit haar portefeuille is dit de uitdaging voor Bellemakers.

Chipmachines

Het tweede beleidsterrein: Brainport voor elkaar. De Lichtstad is hét middelpunt van de Brainport-regio, waar het economisch voor de wind gaat. Met hoofd én handen worden DAF-trucks, chipmachines van ASML en operatierobots van Philips gebouwd. Maar niet iedereen profiteert van deze enorme economische motor. Daarom heeft Van Kessel met bedrijven en maatschappelijke organisaties een nieuw samenwerkingsverband opgericht. Ze bouwt nu met de regio aan een sociale agenda, zodat iedereen de vruchten plukt van deze welvaart.

Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur nr. 19. (inlog)