Eigen verantwoordelijkheid eerst

De Haarlemse burgemeester Bernt Schneiders, tevens voorzitter van het Genootschap van Burgemeesters, pleitte in zijn nieuwjaarstoespraak voor een gezondere verhouding tussen burgers en de overheid. ‘Er is een breed gevoel dat de overheid te veel uitdijt en zich met teveel zaken bemoeit.’

De Diemense burgemeester Amy Koopmanschap betoogde dat burgers en bedrijven daarom hun eigen verantwoordelijkheid moeten nemen. En dan niet alleen voor het schoon en netjes houden van de straten, een terugkerend thema in de nieuwjaarstoespraken na de sneeuwoverlast van de afgelopen weken, maar ook voor het meedenken en -doen bij de ontwikkeling van beleid of de voorbereiding van besluiten.

Burgemeester Jan Waaijer van Zoetermeer riep zijn inwoners om die reden op mee te denken over het invullen van de bezuinigingen. ‘Inwoners, instellingen en ondernemers van Zoetermeer, we hebben uw ideeën, uw kennis en uw creativiteit hard nodig. Het college en de raad nodigen u uit om uw ideeën met ons te delen.’

‘Er is een andere houding van de burger nodig die moet gaan beseffen dat de gemeente niet de grote geluksbrenger en het duizenddingendoekje is’, aldus de Wassenaarse burgemeester Jan Hoekema. Burgemeester Karel van Soest (Boxmeer): ‘De overheid is geen allesoplosser. De burger wil en krijgt meer verantwoordelijkheid voor zijn welzijn en welbevinden, maar zal ook meer verantwoordelijkheid moeten dragen voor zijn eigen daden of de daden van zijn kinderen.’

‘De nieuwe trend is een ander type overheid die meer regisseert in plaats van zelf organiseert’, aldus burgemeester Sjaak van der Tak (Westland), ‘waarbij Westlanders en onze maatschappelijke organisaties met lef het heft in eigen hand nemen.’

Nabuurschap

In het oosten van het land was het voor burgemeesters zoals Karel Loohuis uit Haaksbergen reden om nadrukkelijk te pleiten voor het aloude principe van nabuurschap. ‘In deze economische lastige tijden hebben we elkaars hulp hard nodig.’

Onno van Veldhuizen stak in Hoorn de loftrompet over burgers die katten uit de gracht redden, en buurtbewoners die als preventieteams door de wijk lopen en hangjongeren aanspreken op onwenselijk gedrag. De inzet en medewerking van burgers is volgens burgemeesters ook nodig om het klimaat tussen overheid en burgers te veranderen.

De Utrechtse burgemeester Aleid Wolfsen hield een nadrukkelijk pleidooi voor een sterke, kleine overheid die de zwakkeren in de samenleving beschermt waarin gelijkwaardigheid in toenemende mate onder druk staat. ‘Er is toenemende irritatie over wat zogenaamd afwijkt, en anders is. Ik vraag mij af of iedereen wel voldoende in de gaten heeft dat die boosheid en ontevredenheid iets in ons naar boven haalt wat ik ‘het ettertje in jezelf’ zou willen noemen’, aldus Wolfsen.

Daarom moet in 2011 de trend van polarisatie en verharding worden doorbroken, betoogde burgemeester Arie Aalberts van Dantumadiel. ‘Die trend zijn we zat. Niet de vergrijzing, niet de economie, niet de werkgelegenheid, niet de huizenprijzen of de hypotheekrente zijn bepalend voor ons welbevinden. Het welbevinden is alleen nog af te meten aan de mate waarin we in een gemeenschap nog in de gaten hebben dat we met elkaar door het leven moeten.’

Sterkere politie
Het kabinetsbeleid belooft niet heel veel goeds voor de veiligheid, waarschuwen verschillende burgemeesters in hun nieuwjaarstoespraken. Met een nationale politie zal het moeilijk worden om de lokale inzet van de politie te handhaven, vrezen ze als de politie-inzet voor 80 gemeenten met 3 miljoen inwoners straks vanuit Den Haag wordt toebedeeld.

Zo stelt burgemeester Ewald van Vliet uit Lansingerland vast dat door de komst van de nationale politie, zijn gemeente tussen Rotterdam en Den Haag, de komende 3 jaar 10 procent van de politiesterkte moet inleveren. Ook burgemeester Jan Hoekema vreest minder politie in zijn Wassenaar in plaats van de 3 duizend agenten extra zoals beloofd. In Nijmegen roept Thom de Graaf de verantwoordelijke minister Opstelten op om de inzet van de politie niet te concentreren op het westen. ‘Onrecht houdt niet op bij de grens van de Randstad.’