Kleintjes verenigen zich in K80

Naast de G4, de G40, de M50 en de P10 is er vanaf deze week ook de K80: een samenwerkingsverband van kleinere gemeenten. Van de 83 die ons land er telt, hebben zich er inmiddels zo’n 60 bij aangesloten.

Direct aanleiding zich te verenigen was de herijking van het gemeentefonds. Die andere verdeling van rijksgeld over de gemeenten zou volgens de eerste conceptvoorstellen niet minder dan dramatisch uitpakken voor de kleinere gemeenten. Waar voor hen fors financieel nadeel in het verschiet lag, zagen de verstedelijkte gebieden miljoenen euro’s meer hun kant op gaan. Oneerlijk, vond een aantal kleine gemeenten. Maar ja, krijg die zorgen maar eens aan de juiste tafel verteld.

Aangevoerd door een bestuurlijke kopgroep bestaande uit Alphen-Chaam, Beesel, Enkhuizen, Olst-Wijhe en Rozendaal werd eerst ingezet op het gezamenlijk inwinnen en ontginnen van informatie. Daarna volgde een eerste actie: het indienen van een breed gedragen motie bij de Algemene Ledenvergadering van de gemeente koepel VNG.

Opschalingskorting

Sinds de officiële oprichtingsvergadering op 25 februari is er behalve een slogan – ‘De K80, klein en krachtig’ – ook een voorzitter in de persoon van Bob Vostermans, de burgemeester van Beesel. Naar eigen zeggen omarmen de VNG en Binnenlandse Zaken de oprichting. Sterker nog, een delegatie van de initiatiefnemers heeft al aan tafel gezeten bij overleg van de minister met onder andere de VNG, de G4 en de G40. En dat is precies de bedoeling: door het kabinet gezien worden als volwaardige partner. 

De K80 wil op korte termijn over een paar specifieke dossiers in ieder geval een gesprek: een eerlijke verdeling van het gemeentefonds en het schrappen van de opschalingskorting. Dat ook het nieuwe kabinet die korting niet definitief uit de boeken schrapt, is een doorn in het oog van alle gemeenten – het kost ze immers honderden miljoenen euro’s. Voor de kleinere gemeenten zit de pijn van die bezuiniging zelfs dieper. Die korting namelijk was onder Rutte II opgelegd als onderdeel van een plan om gemeenten massaal te laten fuseren tot minstens 100.000+ gemeenten. Een dergelijke schaalvergroting zou tot meer efficiëntie leiden, waardoor het rijk minder geld in het gemeentefonds hoefde te stoppen. Vanwege gebrek aan draagvlak verdween dat herindelingsplan van tafel, maar de efficiencykorting bleef. Schaalvergroting heeft volgens de K80 als leidend principe voor bestuurlijke inrichting zijn langste tijd gehad. ‘Waar het de meer complexere vraagstukken betreft, zien we dat natuurlijke samenwerkingen in regionaal verband ontstaan. Als K80 zien we vooral de maatschappelijke meerwaarde van de enorme verscheidenheid in schaalgrootte als het antwoord voor die gemeenschappelijke opgaven.’

Een vuist kunnen maken richting Den Haag is overigens niet het enige wat de K80-oprichters beogen. Een ander doel is om een verband te hebben waarbinnen het gemakkelijker is om elkaar te helpen, bijvoorbeeld waar het gaat om het onderling beschikbaar stellen van personeel. Klein is fijn maar ook kwetsbaar, zeker waar het rijk met enige regelmaat medeoverheden opzadelt met nieuwe, grote taken. Zie dat als organisatie met veel eenpitters maar eens te bolwerken.

Aantrekkelijke werkgever

De bedoeling is ook dat er gezamenlijk harder wordt getrokken aan aspecten die door kleine gemeenten jarenlang zijn verwaarloosd. Zo is er het besef niet voldoende in staat te zijn geweest om de noodzakelijke opschaling als aantrekkelijk werkgever te realiseren, wordt er onvoldoende geïnvesteerd in de kansen die digitalisering biedt en wordt er als kleine gemeenten onvoldoende samengewerkt.