Eerste test

Als de Statenleden zijn gekozen, kiezen zij immers de leden van de Eerste Kamer, en de verhoudingen in de Eerste Kamer worden van groot belang voor de toekomst van dit kabinet.

Wetsvoorstellen moeten immers niet alleen in de Tweede maar ook in de Eerste Kamer worden goedgekeurd. De PVV is tot nu toe in het geheel niet in de Senaat vertegenwoordigd. Het CDA heeft er 21 zetels, de VVD 14. Samen hebben de coalitiepartners dus 35 zetels, dat is drie zetels te weinig voor een meerderheid in de 75 zetels tellende Senaat.

Nu is dat nog niet erg. De wetgevingsmachine van een nieuw kabinet komt over het algemeen traag op gang en het duurt nog maanden voordat de eerste wetsvoorstellen de Eerste Kamer zullen bereiken. Maar juist daarom is het van groot belang dat CDA, VVD en PVV ervoor zorgen dat ze over vier maanden ook in de Eerste Kamer een meerderheid hebben. Hoezeer ze zelf van het belang van deze verkiezingen overtuigd zijn, blijkt wel uit de keuze van VVD en CDA om zwaargewichten in te zetten bij de komende campagne. Voor het CDA is dat Elco Brinkman, voor de VVD Loek Hermans, terwijl Mark Rutte al heeft aangekondigd dat hij ook van zich zal laten horen.

Het is zeker niet onwaarschijnlijk dat dit kabinet ook in de Eerste Kamer op een meerderheid kan gaan steunen. Het CDA moet het verlies dan beperkt zien te houden en de VVD zou op een zetelaantal van rond de 20 moeten uitkomen. Dat zou al genoeg zijn. Spannender wordt het wanneer CDA en VVD samen geen meerderheid behalen en ook in de Senaat afhankelijk zullen zijn van gedoogsteun van de PVV. De PVV wil in alle twaalf provincies meedoen. Maar de problemen met het Tweede-Kamerlid Eric Lucassen, en de eerdere problemen met zes andere (kandidaat-)Kamerleden, maken duidelijk dat veel Nederlanders wel op Wilders willen stemmen maar niet voor hem willen werken. Met als gevolg dat Wilders de grootste moeite heeft om fatsoenlijke en betrouwbare kandidaat-volksvertegenwoordigers te vinden. Om de coalitie te helpen moet de PVV dus groeien of zo groot blijven als ze is, maar een grote PVV brengt de coalitie ook al snel in gevaar door de personele problemen die zullen ontstaan en die Wilders op den duur niet meer kan beheersen.

Alle speculaties over de komende Statenverkiezingen gaan echter voorbij aan verkiezingen die deze maand nog worden gehouden en heel goed kunnen worden gezien als een eerste populariteitstest voor het kabinet-Rutte. In maart van dit jaar zijn er in de meeste Nederlandse gemeenten verkiezingen gehouden. In tien gemeenten konden de mensen echter niet naar de stembus omdat die gemeenten verwikkeld waren in herindelingsperikelen of omdat het demissionaire kabinet sommige herindelingen controversieel had verklaard. In deze gemeenten worden volgende week woensdag (24 november) alsnog verkiezingen gehouden. Het gaat dan om – Bergen, Gennep en Mook en Middelaar, - Renswoude, Scherpenzeel en Woudenberg, en – Bussum, Naarden, Muiden en Weesp. Herindelingsverkiezingen zullen worden gehouden in de plaatsen Bodegraven, Oss, Margrate, De Ronde Venen, Maarssen, Sneek en Medemblik.

Het gaat dus om gemeenten die door het gehele land zijn verspreid en ook qua samenstelling een redelijke doorsnee van Nederland bieden.

Daarom worden ze interessant, deze verkiezingen. Het kabinet-Rutte is voortvarend van start gegaan en heeft duidelijk daadkracht willen uitstralen, ondanks de instabiliteit die de nieuwe ministersploeg al bij voorbaat was aangewreven. Het rookverbod in kleine cafés is afgeschaft, het plan om CO2 onder Barendrecht op te slaan is ingetrokken, de bonnenquota’s voor politiegenten zijn geschrapt, de miljoenen voor een Nationaal Historisch Museum worden niet uitgegeven, het budget voor de realisatie van natuurlandschappen is geschrapt, de mogelijkheid om oude strafzaken te herzien is verruimd. Rutte heeft bovendien een lijst met zeventien hervormingen gepubliceerd, waarover het kabinet snel wil beslissen.

Het contrast met de aarzelende start van het vorige kabinet is groot. Toch zijn al deze maatregelen door de oppositie en in de media getypeerd als de gemakkelijke oogst van laaghangend fruit. Vaak gaat het echter om maatregelen die de burger irriteerden. En die burger mag woensdag zeggen of hij deze voortvarendheid waardeert of dat hij terugverlangt naar een kabinet dat eerst honderd dagen het land in gaat om te luisteren naar wat het volk wil.

Bart Jan Spruyt