Een mening over 2020

Een redactioneel commentaar in een eindejaarsnummer leent zich er voor de balans van het jaar op te maken. Dat is dit jaar vrij duidelijk: een ellendig jaar. De noodzakelijke beperkingen vanwege corona, het verlies van gezondheid en familieleden of vrienden, de eenzaamheid, de ondernemers die hun levenswerk ten onder zien gaan. 

Naast al die ellende is er nog een aantal verschijnselen die ik graag niet wil meenemen naar het volgende jaar. En die hebben allemaal te maken met de razendsnelle ontwrichting van het maatschappelijk debat. Misschien dat we op de valreep van het nieuwe jaar een paar afspraken kunnen maken over de soms bizarre opvattingen die hun opwachting maakten in 2020.

Ten eerste het idee dat er zoiets bestaat als ‘mijn feiten’. Feiten zijn feiten, meningen zijn meningen. En nee, uw mening is niet even belangrijk als de feiten. Laten we ophouden met iedere oprisping zonder enige wetenschappelijke basis gelijk te stellen aan wetenschappelijke feiten. Als een mening niet overeenstemt met de feiten, dan schort het niet aan de feiten, maar aan die mening.

Evenmin bestaat er zoiets als ‘alternatieve feiten’. Natuurlijk, ook de wetenschap kan verkeerde aannames doen of uitgaan van verkeerde veronderstellingen. En volgens de filosoof Fichte, zal deze these, geconfronteerd met een antithese die de veronderstelling weerlegt of ondergraaft, zich ontwikkelen tot een synthese, een nieuw feit. Zo ontwikkelt de wetenschap zich. Dat is iets anders dan ‘alternatieve feiten’, een soort parallelle waarheden die naast de wetenschappelijke waarheden zouden kunnen bestaan. Die zijn er niet.

En nu we toch bezig zijn, kunnen we alsjeblieft de in 2020 veel gehoorde stelling dat ‘vrijheid van meningsuiting niet betekent dat je mensen mag beledigen’ heel ver in het oude jaar werpen? Vrijheid van meningsuiting gaat er juist om dat je dingen kunt zeggen, ook als die door anderen als storend of beledigend worden ervaren.

Feitelijk is vrijheid van meningsuiting niets meer of minder dan de vrijheid te mogen beledigen. Stoort u zich aan dit commentaar? Dat mag. Maar bedenk vooral: ‘t is maar een mening.