Een nieuw eilandleven

Iedere middag om 17 uur komen de belangrijkste ondernemers van Vlieland bij elkaar in café ‘t Praethuys in de Dorpsstraat. Zitten ze rechts aan de toog en bepraten de zaken van de dag. Biertje erbij, nootjes. Als er ook eters zijn, worden de sigaretten uitgedrukt. Regelmatig schuift burgemeester Yorick Haan (36) aan om de pols te voelen van de powers that be op Vlieland (zeg niet in Vlieland, want je hebt meteen gedonder in ‘t Praethuys).

Toen Haan pas burgemeester was, leek het de heren wel handig om aan de toog zaken te doen. Eén van Haans voorgangers noemde dat de ‘dorpsstraat-democratie’. Maar de nieuwbakken burgervader was onverbiddelijk. ‘Ik kende de verhalen over een vroegere burgemeester die aan de bar bouwvergunningen weggaf. Ik trok mijn agenda en zei: “We zien elkaar morgen om 10 uur in het gemeentehuis”. Met mij worden aan de bar geen zaken gedaan.’

Het maakt de grootste aannemer van het eiland Tjerk Dijkstra niets uit. Hij en zijn kameraden zijn gesteld op de nieuwe burgemeester en zijn jonge gezin. En dat Haan ooit prominent SP’er was, dat draagt niemand hem na. Yorick Haan wilde medio 2009 maar één ding: weg uit de verstikkende Rijnmond met zijn vervuiling en onveiligheid. Weg uit de verziekte politiek van Schiedam ook, de stad waar hij 13 jaar had gewoond en waar hij vanaf 2006 jaar wethouder was geweest en de SP de rug had toegekeerd. Haan had genoeg van de politieke spelletjes.

‘De verhoudingen in het college waren goed, maar de PvdA vertoonde toch weer vervelende regenteske trekjes’, aldus de oud-wethouder. De behoefte aan stilte en schoonheid was nieuw voor de toen 34-jarige Haan, die voorbestemd leek voor een glanzende carrière in de randstedelijke en landelijke politiek.

Haan: ‘Mijn familie woont overal in Nederland. Ik voelde bij familiebezoek altijd een soort afkeer als we door kleine dorpjes naar onze bestemming reden. Elkaar begluren en op de vingers tikken. Een jaar of 2 geleden kwam ik erachter dat het geen afkeer was maar een soort heimwee. Een gevoel van geborgenheid dat ik mistte in de Rijnmond.’

Het gezin Haan (man, vrouw en drie dochters) keek naar Zuid-Frankrijk, waar voor een appel en een ei hotels en supermarkten van de hand gingen, maar Vlieland leek hen toch het einde. ‘Dan emigreer je ook maar blijf je in Nederland’, aldus Haan. Desnoods als journalist of grafi sch ontwerper. En toen kwam, net op tijd, de post van burgemeester van Vlieland vrij. Helemaal wat de gemeentesecretariszoon zocht.

Alleen híer

En zo geschiedde het dat in de zomer van 2009 de partijloze Yorick Haan, voormalig deelraadslid, raadslid en op dat moment wethouder in een stad met 75 duizend inwoners, met 29 anderen solliciteerde naar de functie van burgemeester in een dorp met 1.142 inwoners en 850 woonhuizen (inclusief vakantiehuizen).

‘Alleen híer wilde ik burgemeester worden’, zegt Yorick Haan in ‘t Praethuys. En in februari 2010 werd hij het. Nog voordat de burgemeesterspost op Vlieland in beeld kwam, had Haan uit onvrede over de rigide partijcultuur en de verplichte inkomensafdracht de SP verlaten. Yorick Haan: ‘De SP ondersteunt partijleden niet die burgemeester willen worden, hoewel SP’ers best solliciteren naar burgemeestersfuncties, maar als ik het op Vlieland had geprobeerd als SP’er, dan had ik hier geen poot aan de grond gekregen.’

Want Vlieland is geen Oss. De VVD is er al jaar en dag heer en meester met nu vier zetels in de gemeenteraad. Algemeen Belang Vlieland is de tweede partij met 3 zetels en de PvdA derde met 2 zetels. En dat is het. ‘Toen de fractievoorzitter van het CDA in Schiedam zijn partijgenoten op Vlieland wilde feliciteren met hun nieuwe burgemeester, zocht hij zich een ongeluk. Wist hij veel dat er geen CDA op Vlieland is’, schatert Yorick Haan terwijl we door de Dorpsstraat van Oost-Vlieland lopen.

De geur van houtkachels, de afwezigheid van auto’s en de Hollandse cafépuien geven de hoofdstraat van Vlieland een Anton Pieck-achtige uitstraling. Vergane tijden, behalve hier. Aannemer Tjerk Dijkstra woont nu 25 jaar op Vlieland en pas deze zomer hoorde hij voor het eerst van een inbraak op het eiland. Een moord is er sinds mensenheugenis niet gepleegd.

Haan: ‘Eén van de grote discussies in het dorp gaat nu over de mogelijkheid om de winkels en restaurants in de Dorpsstraat te bevoorraden. Dat mag niets zijn vergeleken bij de problemen van de grote stad, maar voor een kleine gemeenschap is het wél belangrijk. Het leuke van Vlieland, en reden waarom ik hier zo graag burgemeester wilde zijn, is dat de schaal menselijk is. Hier kun je als college de bevolking betrekken bij het bestuur.

'Dat probeerde ik als wethouder in Schiedam ook. Daar was de afstand tussen het bestuur en de bevolking te groot. Ik ging als wethouder één dag in de week de wijken in, maar dat werd mij niet altijd in dank afgenomen. Ik kreeg regelmatig te horen dat ik mij meer als manager dan als bestuurder gedroeg. Hier wordt dat van je verwacht. Dat werd mij tijdens de sollicitatie ook duidelijk gemaakt: “Je hebt geen secretaresse, geen voorlichter en geen persoonlijk medewerker, je moet het helemaal zelf doen”. Ik schrijf dus ook mee aan adviesnota’s.’

Overzichtelijk

De politiek op Vlieland is overzichtelijk met drie partijen in de gemeenteraad en twee parttime wethouders van VVD en Algemeen Belang Vlieland. Je kunt de raadsvergadering gemakkelijk in een uurtje in ‘t Praethuys afwikkelen. Eerst een hapje, na afloop een borreltje. Gezellig, maar vriendjespolitiek ligt op de loer en de politieke discussie lijdt er onder, vindt Haan.

De burgemeester: ‘De begroting is zonder slag of stoot aanvaard. De PvdA heeft nog niet tegen één collegevoorstel gestemd. Het is plezierig dat we elkaar geen vliegen afvangen, maar ik kan mij ook voorstellen dat je als kritische oppositiepartij regelmatig moties indient of tegenstemt. Misschien moet de PvdA nog wennen aan haar oppositierol, maar ik denk eerder dat men oprecht gericht is op het algemeen belang.’

Yorick Haan voelt zich dorpeling onder de dorpelingen. Kan ook, want 80 procent van de eilanders komt van het vasteland. Geen verheven gedoe, de ambtsketen alleen op de borst als het hoogstnoodzakelijk is en het liefst in spijkerbroek en trui. Een Friese burgemeester had niet voor niets gewaarschuwd dat Haan geen doorsnee burgemeester is.

Haan: ‘Ik ben niet via de partij politieke lijn op deze plek terechtgekomen, maar heb het op eigen kracht moeten doen. Dat maakt dat ik aan niemand verantwoording hoef af te leggen en echt kan zeggen dat ik boven de partijen sta. Ik heb geen boodschap aan de coalitieonderhandelingen in Den Haag of op Vlieland. Daarom vond ik het opmerkelijk dat mijn voorgangster ook Statenlid was. Dan word je echt een partijpolitiek mens.

'Ik ben heel anders. Ik pas niet in het standaardbeeld dat mensen van een burgemeester hebben. Ik kijk anders tegen de dingen aan dan de burgemeesters die in de ingesleten paden rondzwerven. Dat stuit sommigen tegen de borst, anderen vinden het verfrissend.’

Ambitieuze bons

Yorick op straat en in het café, mijnheer Haan bij officiële gebeurtenissen. Haan: ‘Als ik mij had opgesteld als de ambitieuze bons uit de Randstad die vertelt hoe hier bestuurd moet worden, dan was ik binnen 3 maanden uitgekotst. De eilanders hebben bewust gekozen voor een informele jonge hond met een gezin.

'De ambtswoning is eind jaren 80 gebouwd voor een groot gezin, maar pas nu wonen er een vader en moeder met kinderen in. Gelukkig heb ik een ambtswoning, want met mijn 5.500 euro bruto in de maand koop je hier alleen een vakantiehuis. In Schiedam verdiende ik 1.200 euro meer. Maak niets uit, want hier ben ik gelukkig.’

De drie dochters Haan zitten op school op Vlieland en hun vader gaat over de 123 leerlingen op de basisschool en de 58 leerlingen op het vmbo. Net zoals hij het verkeer bestiert. Geen nachtmerrieportefeuille, want alleen eilanders mogen er met een auto rondrijden, maar wél een portefeuille die hem bestuurlijk verantwoordelijk maakt voor de levensader van Vlieland: de verbinding met het vasteland.

Voor zaken met de rest van Nederland stapt Haan op de veerboot naar Harlingen. Voor bijeenkomsten van de Eilandenraad, voor vergaderingen met de veiligheidsdriehoek (waar zouden ze het over hebben), voor beraad van de vereniging van Friese gemeenten, om in Den Haag te lobbyen voor de bezitters van vakantiehuisjes. Maar wat een genot om in Harlingen weer op de veerboot te stappen en de gekte achter je te laten, zegt Haan.

Hij is zielsgelukkig op Vlieland. Vooral voor zijn kinderen. ‘Mijn dochter kan hier naar school lopen, alleen naar het zwembad en ze verdwaalt nooit. Mijn vrouw en één dochter hadden in Schiedam last van de smerige lucht. Hier zijn hun longen schoon. Je ziet de sterren en geen oranje gloed.’ En dus wil Haan niet meer weg van Vlieland.

Yorick Haan: ‘Mensen zeiden tegen mij: “Vlieland is een leuke opstap om een burgemeesterscarrière te beginnen, want wie gaat nu naar de op één na kleinste gemeente van Nederland zonder carrière-ideeën?” Zo plan je dat blijkbaar, maar ik kan mij voorstellen dat er hierna niets meer is. Ik moet er niet aan denken burgemeester van een grote gemeente te worden. Ik heb niet voor het burgemeesterschap van Vlieland gekozen vanwege het burgemeesterschap, ik heb gekozen voor Vlieland. Jammer alleen dat de huizenprijzen hier zo hoog liggen. Daar heb ik in de ambtswoning geen last van, maar als ik wil blijven wél. Misschien is het een idee om mij vast in te schrijven voor een huurwoning.’

CV

Yorick Haan werd op 10 mei 1974 geboren in Hardenberg (Overijssel). Hij verhuisde daarna talloze keren en kwam uiteindelijk terecht in Schiedam, waar hij vanaf 1998 fractievoorzitter voor de SP in de gemeenteraad was. Haan studeerde maatschappijgeschiedenis in Rotterdam, maar brak zijn studie af om voor de SP te werken. Hij bestierde de website van de partij en was van 2002 tot 2006 medewerker van de Tweede Kamerfractie.

Van 2006 tot 2010 was hij in Schiedam wethouder voor bouwen, wonen en milieu, dierenwelzijn, verkeer en vervoer, beheer openbare ruimte, facilitaire zaken en ICT. Nadat hij de SP had verlaten, richtte hij met anderen Progressief Schiedam op. Eind 2009 koos Progressief Schiedam hem tot lijsttrekker voor de raadsverkiezingen, maar toen Haan werd voorgedragen als burgemeester van Vlieland trok hij zich terug. Op 18 februari 2010 werd Yorick Haan geïnstalleerd als burgemeester van het Friese Waddeneiland Vlieland.

‘Ik ben uit de SP-kerk gestapt’

Grootste politieke voorbeeld?
Een paar jaar geleden zou ik hebben gezegd iets tussen Jan Marijnissen en Remi Poppe in. Ik heb mij aan hen gespiegeld. Van Marijnissen heb ik veel geleerd. Ik spreek ze niet meer. Ik ben uit de kerk gestapt hè? Ik ben een afvallige. Nu zou ik het buiten de politiek zoeken omdat ik probeer politiek te bedrijven door contact te zoeken met mensen.

Het leukste aan de politiek?
Het debat. Dat ontbreekt op Vlieland wel. Ik ben dol op interruptiedebatten. Ik vond het heerlijk om als wethouder voortdurend onderbroken te worden. Dan ging je echt de discussie aan. Dan raak je de kern.

Het ergste aan de politiek?
Sjacheren. Als jij met mijn voorstel meegaat, dan steun ik jouw voorstel. Als je het algemeen belang voor ogen hebt, kun je goede discussies voeren zonder te sjacheren. Als je inlevert op een ideaal dan ga je het debat uit de weg. Dan regel je dingen.

Waar kunnen ze je ‘s nachts voor wakker maken?
Voor een woningbrand. Daar moesten de hulpdiensten aan wennen. De politie deed dat niet. Nu word ik gebeld. Ook om 3 uur ‘s nachts. Ik wil mijn eigen rol spelen. Niet om de brandweer voor de voeten te lopen, maar om ervoor te zorgen dat de mensen die uit hun woning moeten ergens terecht kunnen. Daarvoor móet ik worden gewekt.’