Dualisme in de praktijk

Dat lijkt mij een voor CDA, VVD en PVV hoogst gelukkige start van de campagne voor de Statenverkiezingen van begin maart, die, vermoed ik, op niets anders dan een hernieuwd vertrouwensvotum voor Rutte c.s. en, op termijn, een meerderheid in de Eerste Kamer kunnen uitlopen. Daarna zal een periode van relatieve rust aanbreken, in niets vergelijkbaar met het tumult van de politieke revolte van 2010.

Waar ik even niet aan had gedacht, was het plannetje van het kabinet om in Afghanistan actief te blijven: een verheugende politieke kwestie want nu gaan we voor het eerst eens zien hoe dualisme in de praktijk werkt.

De PVV steunt immers geen enkele nieuwe missie naar Afghanistan en daarom is de regering voor een meerderheid in de Tweede Kamer afhankelijk van de steun van de oppositie. De SP is tegen, de Partij voor de Dieren ook, en ook de PvdA tot nog toe.

Het kabinet wil 545 man naar de noordelijke provincie Kunduz sturen: 225 politietrainers, zo’n 300 militairen, plus vier F-16’s om de boel in de gaten te houden. De militairen zouden in mei moeten afreizen, en de missie zou in totaal drie jaar moeten duren.

Afghanistan, de wieg van het islamitisch terrorisme, moet immers een stabiel land worden, en mag na bijna tien jaar oorlog niet opnieuw een broeinest van terrorisme worden. De Taliban zouden dan weer aan macht winnen, ook in Pakistan, en de kans dat zij een atoombom in handen zouden krijgen zou dan vele malen groter worden.

Daarom is een nieuwe missie ook in het directe belang van Nederland. Vindt het kabinet. En daarom wil het helpen om de Afghaanse politie op te leiden en moeten er Nederlandse militairen mee om onze instructeurs te beschermen. ‘Dit is een echte trainingsmissie en lijkt helemaal niet op de missie in Uruzgan’, zei Rutte eind vorige week bij de bekendmaking van de plannen.

De politieke discussie over de missie wordt een heuse vuurproef voor vrijwel alle betrokkenen. Het kabinet onder leiding van Mark Rutte moet ‘knokken’ voor steun. Als PvdA, PvdD, PVV en SP inderdaad afhaken, heeft de regering de steun nodig van D66, GroenLinks, SGP en ChristenUnie voor een meerderheid van 79 zetels. Dat zou natuurlijk genoeg zijn, maar een beetje in strijd met de in Nederland gegroeide traditie om militaire missies minimaal met de steun van de volledige coalitie en van de grootste oppositiepartij op pad te sturen.

Cohen ligt als partijleider van de PvdA hevig onder vuur. Hij doet het niet goed en de roep om zijn vertrek wordt steeds luider en komt steeds vaker uit onverdachte hoek. Ook Cohens snelle en besliste afwijzing van de nieuwe missie in Afghanistan stuit op onbegrip. Cohen zei dat een politiemissie prima is, ‘maar daar moet op geen enkele manier uit te proeven zijn dat daar een militaire missie aan hangt’. Velen vinden dat standpunt onverantwoordelijk, omdat het Nederland net zo afhankelijk van buitenlandse bescherming maakt als in 1995 in Srebrenica.

De verwachting is dat D66 als bestuurderspartij en dat de kleine christelijke fracties van SGP en ChristenUnie de missie uiteindelijk zullen steunen. En daarmee is de positie van GroenLinks in deze discussie centraal komen te staan. Nu is dit kabinetsbesluit gebaseerd op een motie die GroenLinks en D66 in de zomer van 2010 hebben ingediend: om betrokken te blijven bij de wederopbouw van Afghanistan zou Nederland de mogelijkheden van een politiemissie moeten onderzoeken.

Het kabinetsbesluit lijkt toegesneden op de wensen van GroenLinks: de missie is niet militair van karakter en gericht op de versterking van de rechtsstaat. Maar bij GroenLinks is Femke Halsema teruggetreden. Ze heeft deze week officieel afscheid genomen van de Tweede Kamer om plaats te maken voor Jolande Sap. Een deel van de achterban van GroenLinks, de oude PSP-vleugel onder leiding van oud-senator Leo Platvoet, grijpt deze overgang aan om uiting te geven aan oude pacifistische sentimenten en zich onverkort tegen de missie uit te spreken. Volgens Maurice de Hond is 77 procent van de achterban van GroenLinks tegen een nieuwe missie in Afghanistan. Voor het leiderschap van Jolande Sap is deze missie dus echt een grote vuurproef.

Eerst krijgen we nu een hoorzitting en daarna een debat in de Kamer. ‘Afghanistan’ is politiek zeer beladen, omdat het vorige kabinet – Balkenende’s vierde – er een jaar geleden immers om gevallen is. Dat blijkt Cohen nog altijd met handen en voeten te binden. Maar juist daarom is het zo gelukkig dat we nu een minderheidskabinet hebben dat steun moet zoeken bij de oppositie. Geen enkele partij kan nu om redenen van politiek opportunisme voor of tegen zijn – hoezeer de discussie ook wordt gevoerd onder de slagschaduw van de Statenverkiezingen van 2 maart. Wie tegen is moet nu inhoudelijke redenen geven, zoals ook de voorstanders met argumenten moeten komen. We hebben jaren geklaagd over de ondoorzichtigheid van de monistische cultuur van het Binnenhof. Nu Rutte c.s. moeten knokken en de verhoudingen helder in de openbaarheid komen, moeten we als burgers vooral onze zegeningen tellen.

Bart Jan Spruyt