‘Ron, ik heb hier geen zin in’

Tijdens een volledig uit de hand gelopen ledenvergadering heeft het bestuur van de dorpsraad in het Noord-Hollandse dorpje Sint Pancras donderdagavond de handdoek in de ring gegooid. Net nu de inwoners geraadpleegd gaan worden over de gemeentelijke fusie die twee jaar geleden plaatsvond is de burgerparticipatie door toedoen van kritische leden stuurloos gemaakt.

Laatste ALV

‘Ron, ik heb hier geen zin in’, zo klonk het al na vijf minuten van achter de bestuurstafel. In een zaaltje in dorpshuis De Geist, een typisch verenigingshuis aan de Vinkenlaan in Sint Pancras, waren donderdagavond zo’n twintig leden van de lokale dorpsraad samengekomen voor een ledenvergadering. De laatste Algemene Ledenvergadering van het huidige bestuur, zo had voorzitter Ron Spaans vooraf al telefonisch verteld. Maar dat het zo uit de hand zou lopen wist niemand van te voren.

Fusie

De dorpsraad van Sint Pancras heeft enkele jaren geleden nog een belangrijke rol gespeeld bij de gemeentelijke fusieperikelen. Sint Pancras, tot 2022 horende bij de gemeente Langedijk, ging samen met ‘buurstad’ Heerhugowaard en vormt nu samen de gemeente Dijk en Waard. Maar een deel van de inwoners wilde liever bij Alkmaar horen, de tweede stad waartussen het eeuwenoude dorpje geografisch bekneld ligt. Of helemaal niet fuseren. De dorpsraad toonde dat aan door middel van een petitie, die ruim 2.800 van de 6.000 dorpsbewoners ondertekende. Ook I&O deed een peiling waaruit bleek dat een meerderheid tegen fuseren was.

Evaluatie

Er werd zelfs een boek over de fusie geschreven. Daarin beschuldigde schrijver William van Diepen de dorpsraad onder andere van het onder druk zetten van dorpsbewoners om de genoemde petitie te ondertekenen. Het maakte uiteindelijk niet uit, de fusie ging ondanks de weerstand gewoon door zoals door de bestuurslagen beoogd. Wel nam de Tweede Kamer een bijzondere motie van de VVD aan waarmee het kabinet opdracht kreeg in 2024, dit jaar, een evaluatie uit te voeren. Hoe vinden de bewoners dat het gaat onder nieuw bewind? Moet de fusie weer ontvlochten worden? De stem van de inwoners moet daarin een belangrijke rol spelen. Bijvoorbeeld via de dorpsraad, al denkt die raad zelf dat de gemeente haar daarin liever passeert. 

Escalatie

De dorpsraad kent haar eigen problemen, zo bleek donderdagavond. Lang duurde het niet voordat de zaken escaleerden. Bij agendapunten één en twee ging het nog goed: de opening van de vergadering en de mededelingen. Bij dat laatste punt drukte Spaans de aanwezigen nog eens op het hart: het huidige bestuur stopt ermee en voor de continuïteit van de dorpsraad is het echt noodzakelijk dat er mensen opstaan om het stokje over te nemen. Tot nu toe had niemand zich gemeld, en de zaak leek penibel te worden. De spanning in de zaal was bijna tastbaar.

De makelaar en de penningmeester

Daarna ging de sfeer snel achteruit. Aangekomen bij agendapunt drie, het verslag van de vorige Algemene Ledenvergadering, lieten ontevreden stemmen direct van zich horen. Als eerste meneer Van de Ridder, officieel adviseur van het bestuur van de dorpsraad en een lokaal bekende ondernemer die zijn befaamdheid te danken heeft aan de oprichting van een succesvol makelaarskantoor. Vijftig jaar later worden er onder zijn naam nog steeds in de hele regio woningen verkocht. De notulen kloppen niet, zei hij. Er staat een penningmeester op die nooit benoemd is. Die zou plotseling zijn ingeschreven bij de KvK, zonder dat de leden daarover hebben gestemd.

Lijst Planken

Hij krijgt bijval van de man naast hem. Het blijkt Rob Planken, twintig jaar geleden betrokken bij de oprichting van de dorpsraad, en voormalig kandidaat-raadslid voor antifusie-partij ‘Lijst Planken’. Het bleef bij het kandidaatschap. Na de fusie was de behoefte aan een dergelijke partij weg, denkt hij zelf. Gedane zaken leven niet meer zo. Volgens Planken is de hele vergadering niet rechtsgeldig. Het bestuur van de dorpsraad was niet compleet, de penningmeester is immers nooit door de leden benoemd, dus mag Spaans geen nieuwe dingen in gang zetten. Bijvoorbeeld deze vergadering, waarin de toekomst van het hele orgaan ter discussie staat.

De secretaris stapt op

Het chicaneren van Planken werd hem niet in dank afgenomen. Het was namelijk al die opmerking die dorpsraadsecretaris Jan Tybout, een vriendelijk ogende kunstschilder op leeftijd, zijn jas aan deed doen om vervolgens gedecideerd de zaal uit te lopen. ‘Ron, hier heb ik geen zin in’, zei hij nog. Rumoer en ontsteltenis vulde de zaal, maar niemand deed echt een poging om Tybout tot blijven te manen. Het was ook kansloos, zo snel was hij weg. Zelfs medebestuurslid Spaans leek niet verrast door het plotselinge vertrek van zijn collega.

Juiste focus?

Het gebrek aan bemoedigende woorden aan het adres van de secretaris betekende niet dat de andere aanwezigen blij waren met het staande de vergadering opstappen van hun bestuurslid door de proceduredrang van Planken, en in mindere mate Van de Ridder. Het rumoer dat ontstond was boos, maar niet verbaasd van aard. Een mevrouw die opviel door haar jonge leeftijd te midden van het gezelschap heren en dames op leeftijd, probeerde de gemoederen nog vergeefs te bedaren. ‘Gaan we nu echt discussie voeren over notulen en juridisch gedoe terwijl de toekomst van de dorpsraad op het spel staat? We hebben nog geen eens een nieuw bestuur!’

'Kinderachtig!'

Maar Planken bond niet in. ‘U kunt het gedoe vinden, maar als één van de leden naar de rechter stapt heeft het bestuur een probleem!’ Hoongelach was het gevolg, wie zou er nou naar de rechter stappen om zoiets? Planken had misschien wel op papier gelijk, maar schoot in zijn benadering volledig door, hoorde je mensen denken. ‘Wat kinderachtig!’, riep een man die zich al meermaals omhooggeschoven had op zijn stoel op een manier die deed vermoeden dat hij net als Tybout nog midden in de vergadering huiswaarts zou keren. ‘Ik ga ervandoor, dit slaat nergens op.’ Zei hij uiteindelijk, waarna hij toch bleef zitten.

Toch maar stemmen

Spaans bleef op het oog onverstoorbaar. ‘De vergadering is nog niet voorbij’, zei het enige resterende bestuurslid nog hoopvol, al klonk er ook wel iets van sarcasme door in zijn stem. ‘Nou als we zo doorgaan wel’, riep de man die net dreigde met zijn vertrek. Overleg met Van de Ridder volgde, en even leek het alsof er een compromis was bereikt: er zou toch nog gestemd worden over het aanstellen van de reeds gestarte penningmeester. Maar dan wel met vermelding van het feit dat dit volgens de leden niet in lijn met de statuten was. De mevrouw in kwestie woont namelijk niet in Sint Pancras. ‘De rest van het dorp wil niet’, zo luisterde de repliek van Spaans.

Spaans kapt ook

De boosheid in de zaal was inmiddels omgeslagen in een lacherigheid. Eigenlijk kon niemand dit meer serieus nemen. Om vervolgens totaal volgens verwachting toch nog even richting een kookpunt te gaan. De druppel was een opmerking van Planken, die nog eens benadrukte dat het bestuur de Algemene Ledenvergadering heeft gepasseerd. ‘Ik stap ook op’, zei Spaans daarop, terwijl hij letterlijk deed wat hij zojuist had gezegd. Een cynisch applaus volgde voor Planken. ‘Je hebt ’t goed voor elkaar!’, riep een mevrouw. De man die al meermaals dreigde te vertrekken had als eerste zijn jas aan en beende naarstig naar de deur.

Sceptisch over gemeente

De teloorgang van de dorpsraad is slecht getimed, juist nu de gemeentelijke fusie opnieuw ter discussie staat valt het participatieorgaan bestuurlijk uiteen. Die teloorgang kent volgens de aanwezigen ook haar oorsprong in de fusie. Spaans, die van een groot deel van de aanwezigen nog bedankjes in ontvangst nam voor zijn bewogen tijd als voorzitter, is sceptisch over de positie van de dorpsraad onder de nieuwe gemeente Dijk en Waard. ‘We hebben over die evaluatie een gesprek gehad met het college, maar daarna heb ik niets meer gehoord. Het zal mij benieuwen. Het contact is erg matig.’ 

Verpest

‘Wat jammer is, is dat één persoon het nu verpest voor alle leden. Nu heeft niemand de kans gekregen om zich te melden als kandidaat-bestuurslid’, zegt Spaans. Volgens hem is de dorpsraad gaan kwakkelen na de fusie. Deels omdat die fusie jarenlang de agenda bepaalde en er vervolgens een vacuüm ontstond, maar mogelijk ook omdat de verhoudingen tussen de dorpsraad en haar nieuwe gemeentebestuur niet ideaal zijn. Het was immers de dorpsraad die fel tegen de fusie ageerde. Spaans zelf stond ook op de befaamde ‘Lijst Planken’, vlak achter de naamgever van de partij. En was samen met hem ook initiatiefnemer van de genoemde petitie. 'Dat zou kunnen meespelen.'

'Geen dorp meer'

Planken zelf leek niet ontevreden over het verloop van de vergadering. Een nieuw bestuur was er toch al niet. Hij verwacht niet dat de evaluatie van de fusie ervoor gaat zorgen dat het proces wordt teruggedraaid, al is zoiets in het verleden wel vaker gebeurd. Zijn verklaring voor de teloorgang van de dorpsraad is iets poëtischer. Want Sint Pancras is volgens hem bijna geen dorp meer. ‘We zijn door alle groei een soort buitenwijk van Alkmaar inmiddels. Het dorpsgevoel is weg, dus dan heb je ook minder mensen die er iets voor voelen om deel uit te maken van de dorpsraad. Het is jammer dat ik bij de herindelingsverkiezingen niet verkozen ben, want dan had ik vanuit de gemeenteraad onze belangen kunnen waarborgen.’