Doorschietende beveiligingsdrang

Geschreeuw en gescheld van de demonstrant was de aanleiding tot ingrijpen was de officiële verklaring.

Wel, laat het duidelijk zijn dat ik uit betrouwbare bron heb vernomen dat dit laatste zeker niet het geval was. Het was niet meer dan een stil protest bestaande uit een haastig geïmproviseerd kartonnen bord met drie woorden erop.

De situatie ligt dus wezenlijk simpeler dan officieel werd voorgesteld.

Het Statenlid was aanwezig om steun te verlenen aan de campagne, net zoals velen van alle andere politieke partijen. En zo ook onze demissionaire premier van wie men zich kan afvragen wat hij (en andere kopstukken uit de landelijke politiek) te zoeken heeft op lokale campagne-evenementen en waarom deze verbonden moeten worden aan landelijke perikelen. Bovendien loopt men het risico dat er op zo’n markt een bord omhoog gehouden kan worden, met alle gevolgen van dien. Maar dat fenomeen is wellicht een andere blog waard.

De premier hield die dag een betoog waarin zijn toon en de manier waarop er gesproken werd het Statenlid in het verkeerde keelgat schoot. Alsof er geen kabinetscrisis was gepasseerd waar ook de premier een aandeel in had gehad. Geen blaam voor de premier, maar alles was de schuld van een ander. Geen spoor van een excuus of bescheidenheid. De demonstrant hoorde daarin een echo van de reactie op het rapport Davids.

Het zoveelste voorbeeld van mooie intellectuele en theoretisch verantwoorde exercities om wat krom is recht te praten, maar dan wel zonder verder verantwoordelijkheid te nemen voor de onderhavige kwestie. Deze wijze van redeneren maakt de waarheid echter niet minder waar, het verdoezelt hoogstens de leugen.

De Amerikanen hebben daar een mooi gezegde voor: ‘You can fool some of the people some of the time but you can’t fool all of the people all of the time.’ Iets om in de oren te knopen. Vooral gezien de manier waarop burgers zich steeds meer afkeren van de ‘gevestigde’ politiek door eenvoudigweg niet meer te gaan stemmen of door te stemmen op onorthodoxe partijen, lokaal en nationaal.

Maar om terug te komen op het onderwerp:

Naar de mening van de demonstrant in kwestie is het niet nemen van verantwoordelijkheid een belediging voor het ambt Premier. Een Premier dient zijn verantwoordelijkheid te nemen. Dat is zijn plicht tegenover dat ambt. Een ambt dat niets te maken heeft met de persoon die het toevallig bekleedt. Nee, de persoon en het ambt zijn twee gescheiden fenomenen. Zijn er kwesties die een vorige premier goed of niet goed heeft gedaan dan behoren deze onlosmakelijk tot de verantwoordelijkheid van de zittende premier en dus het ambt.

De manier waarop men daarmee omgaat heeft te maken met eergevoel en met de moed om verantwoordelijkheid te durven nemen en deze af te leggen tegenover de volksvertegenwoordiging, de hoogste macht binnen onze democratie. Men rekent dat niet de persoon aan die verantwoordelijkheid neemt, deze krijgt over ’t algemeen juist het respect dat hij verdient als hij moedig is en deze verantwoordelijkheid neemt. Ook bij voor hem negatieve zaken. Maar toch lijkt dit steeds minder te gebeuren de laatste decennia.

Balkenende neemt deze verantwoordelijkheid duidelijk niet en verschuilt zich, naar mijn mening, achter eerloze uitvluchten en onwaarheden (normaal gesproken noemt men dat overigens leugens). Hoe mooi hij deze ook verpakt. Overigens, de term leugenaar heeft hij zelf zonder meer toegelaten in de Tweede Kamer toen een van zijn collega-ministers daarvan werd beticht. De demissionaire premier ervaart het kennelijk niet als een probleem als dit van een ander wordt gezegd maar zodra hij zelf onderwerp is veranderd die opvatting blijkbaar. Curieus.

Al met al besloot het Statenlid in een opwelling om een tegengeluid te laten horen door een haastig geïmproviseerd kartonnen bord omhoog te houden met daar op de woorden’Balkenende – Leugenaar – Irak’. Is weer eens iets anders dan een geworpen schoen.

Het bord werd echter amper omhoog gehouden of de demonstrant werd hardhandig besprongen door drie veiligheidsmensen die ogenblikkelijk het bord en de persoon verwijderden van het toneel, in die volgorde.

Maar wat is er mis met het simpelweg omhoog houden van een kartonnen bord? Is dat een fysiek gevaar voor de premier of is het een ‘verstoring van de openbare orde’? En als dat laatste zo is, waarom werd hier dan de persoonlijke beveiliging van de demissionaire premier op afgestuurd en niet de politie die het hele geval al enige tijd aanzag?

En wie nam het initiatief voor deze actie? De premier zelf?

Er is op geen enkel moment door de beveiliging iets gesommeerd of verklaard en ook niet door de politie, ook is er niet gefouilleerd. Blijkbaar werd de situatie niet als bedreigend of gevaarlijk beoordeeld in dat opzicht. Maar wat rechtvaardigt dan deze escalatie?

Moet men concluderen dat iemand die zijn mening uit op een manier die, in dit geval, JP Balkenende niet bevalt of het feit dat iemand een tere snaar raakt, onmiddellijk en letterlijk de kop moet worden ingedrukt. Het lijkt veel op het simpelweg en impulsief willen ontkennen van het schelle geluid van een niet welkome boodschap. Eigenlijk kan men zeggen dat dit incident in Leeuwarden een voorbeeld is van het belemmeren van vrije meningsuiting op een manier die zijn weerga niet kent.

Met heel veel fantasie zou men dit misschien nog kunnen zien als bescherming tegen gevaar, maar het is dan beslist niet fysiek (behalve dan voor de demonstrant). Wat men zich kan afvragen is of er een nieuwe grens overschreden wordt.

Het risico bestaat wel degelijk dat beveiligers denken dat zij hun plicht doen, maar toch verworden tot agressieve campagnemedewerkers die lastige, kritische mensen dienen te verwijderen. Mensen die in staat zijn om een beeld te verstoren dat de beveiligde in kwestie beoogt neer te zetten. Ergo, dat ze niet meer alleen zorg dragen voor de fysieke veiligheid van de beveiligde maar ook de politieke of wellicht de psychologische veiligheid van een persoon.

Het is als zorgelijk te bestempelen dat het in Nederland betrekkelijk nieuwe fenomeen’beveiliging’ bezig is door te schieten en ook ingezet blijkt te worden als politiek middel.

Moet er geconstateerd worden dat zich een nieuwe trend aan dient en als dat zo is, is deze dan nog te stoppen? Want behalve de demissionaire premier maken ook anderen al van beveiliging gebruik om daar politiek gewin uit te halen. Door zich nadrukkelijk en zichtbaar met beveiliging te omringen wordt een imago van martelaarschap te gesuggereerd met het oogmerk om de persoonlijke politieke status te verhogen.

Echo’s van lang geleden dringen zich op.

Het is wel pikant dat omstreeks dezelfde tijd van het incident, de gehele fractie van Die Linke de Duitse Bondsdagvergadering uit werd gebonjourd omdat deze in stilte papieren omhoog hield met daarop de namen van Afghaanse oorlogsslachtoffers. Er vloog trouwens nog geen beveiliging op af.

Het wordt kennelijk steeds pijnlijker voor politici om letterlijk geconfronteerd te worden met gevolgen van beleid. Het wordt zelfs gezien als gevaarlijk. Vooral als het uit een onverwachte hoek komt. Smoren is de eerste impuls. De vraag rijst of het daar ophoudt.

De dubieuze politionele actie in Leeuwarden zou onmiddellijk zijn veroordeeld als deze plaats had gevonden in een van de voormalige Sovjet republieken. Als daar een demonstrerend lid van de oppositie op deze manier verwijderd zou worden omdat hij te dicht bij een tv-camera komt, dan hadden Westerse waarnemers en verslaggevers onmiddellijk gesignaleerd dat er nog veel schort aan het democratisch gehalte van de regio. Fryslân is blijkbaar al opgegeven wat dat betreft omdat het blijkbaar als normaal ervaren wordt dat het daar gebeurt.

Kennelijk zijn normen en waarden vooral van belang als het anderen betreft en niet onszelf, zowel op nationaal en internationaal maar ook op persoonlijk vlak.

Ad van der Kolk