Donner: provincie óók rol bij herindeling

Met de keuze in het regeerakkoord dat herindeling ‘alleen van onderaf tot stand’ kan komen, moeten gemeenten die zich verzetten tegen herindeling zich niet rijk rekenen. ‘Ook de provincie en de vertegenwoordigende organen in de provincie vertegenwoordigen de bevolking’, aldus minister van Binnenlandse Zaken Donner (CDA) in het Kamerdebat over zijn begroting.

Donner sluit daarmee aan bij het advies van de Raad voor de Financiele Verhoudingen. Deze vindt dat ‘van provincies mag worden verwacht dat zij gemeenten, indien nodig, zullen overtuigen van de noodzaak om “vrijwillig” te herindelen.’ De zinsnede in het regeerakkoord ‘Van onderaf tot stand komen’ is door gemeenten die zich verzetten tegen herindeling uitgelegd dat gemeentelijke fusie alleen maar kan als zij daarmee hebben ingestemd.

Donner lijkt met zijn uitspraak de mogelijkheden te beperken voor gemeenten om herindeling te blokkeren die door hun buren wordt gewenst. De minister voegde er aan toe dat het niet noodzakelijk is dat de bevolking instemt met herindeling. Volgens SP-Kamerlid Ronald van Raak moet ‘als de lokale democratie wordt opgeheven, de bevolking daar het laatste woord in krijgen.’ Donner wijst echter elke suggestie van een referendum of opiniepeiling als instrument om te beslissen over herindeling af. De CDA-minister houdt vast aan de representatieve democratie. ‘Als de Kamer ermee instemt, stemt de bevolking ermee in’, aldus Donner.

Bij de Kamer liggen drie omstreden wetsvoorstellen voor herindeling omdat een van de betrokken gemeenten zich ertegen verzet: Bussum tegen de fusie tot Naardermeer, Renswoude tegen de fusie met Scherpenzeel en Woudenberg en Bergen tegen de fusie met Mook en Middelaar en Gennep. De provincie Zuid-Holland heeft herindelingen van vijf gemeenten in de Krimpenerwaard en op Goeree- Overflakkee goedgekeurd, ondanks verzet van Nederlek en Bergambacht in het eerste en Goedereede in het tweede geval.

Volgens de Raad voor de Financiële Verhoudingen daalt het aantal gemeenten door de groeiende decentralisatie van taken van de huidige 430 gemeenten naar 300 in 2025. ‘De schaal van veel gemeenten zal immers een kostenefficiënte uitvoering op gemeentelijk niveau in de weg staan.’ Volgens de Raad zullen gemeenten door de noodzaak tot bezuinigingen kiezen voor samenwerking maar daardoor zal de bestuurlijke drukte, die het kabinet volgens het regeerakkoord wil verminderen, juist toenemen, waarschuwt de Rfv.

Donner beloofde de Kamer komend jaar een nota over de bestuurlijke inrichting en de effecten van decentralisatie van taken voor de zelfstandigheid van gemeenten. Ook de invoering van een Infrastructuurautoriteit in de Randstad laat op zich wachten. Donner maakt eerst een notitie over de betekenis van deze autoriteit voor de bestuurlijke inrichting in de Randstad. De minister sluit niet uit dat dit stuk er pas is na de provinciale verkiezingen in maart. Donner weet evenmin wanneer hij het wetsvoorstel voor het samenvoegen van de Randstadprovincies naar de Kamer stuurt.