Diversiteit in gemeenteraad blijft lastig

Raadsleden zijn, ongeacht hun identiteit, bezorgd over de achterstelling en discriminatie van maatschappelijke groepen in de politiek. Dat wil echter niet zeggen dat raadsleden de oplossing zien in meer diversiteit in de politiek.

Ongelijke machtsstructuren

Dat is een van de conclusies uit het onderzoek ‘Diversiteit in de raad: bekend maar soms onbemind’. Dat is in opdracht van de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden uitgevoerd door de Vrije Universiteit Amsterdam en maandagmiddag gepresenteerd. ‘Het ene raadslid vindt dat diversiteit te veel over symbolieke praktijken zou gaan en onvoldoende over de aanpak van ongelijke machtsstructuren, daar waar voor het andere raadslid diversiteit op gespannen voet lijkt te staan met kwaliteit. Deze opvattingen zouden de daadwerkelijke meerwaarde van diversiteit kunnen minimaliseren’, concludeert onderzoeker Soumia Akachar.

Weerstand

Het belang van een betere afspiegeling van de samenleving in de samenstelling van de raad wordt dan weliswaar door raadsleden omarmd, maar als daar het begrip diversiteit aan wordt gekoppeld, ontstaat in sommige gevallen ‘ongemak en weerstand’, zo blijkt verder uit het onderzoek. Sommige raadsleden stellen dat er geen onderscheid nodig is in de vertegenwoordiging van verschillende bevolkingsgroepen, omdat de belangrijkste belangen van inwoners geen betrekking hebben op hun identiteit.

Druk

Raadsleden met ‘een andere identiteit’, zoals Akachar het verwoordt, voelen de druk om juist voor specifieke belangen te moeten opkomen. Weer andere raadsleden stellen dat het er niet om gaat wie ze zijn, maar wat ze doen. ‘Zij willen niet worden vastgepind op de identiteit die hen ‘anders’ maakt’, aldus Akachar. ‘De evenwichtsoefening komt tot stand door enerzijds hun wens om zich als groepsvertegenwoordigers op te werpen en anderzijds door angst niet als volwaardige volksvertegenwoordigers te worden beschouwd.’

Inclusie

Op welke wijze diversiteit in de controlerende en kaderstellende taken van raadsleden kan worden ingebed, verschillen de meningen. De meerwaarde van diversiteit is geen vanzelfsprekendheid in de uitvoering van het raadslidmandaat, concludeert Akachar. Die meerwaarde wordt ‘vooral ingegeven door individuele kenmerken, voorkeuren en verwachtingen’. Diversiteit om diversiteit wordt door raadsleden verworpen, ‘het zou vooral moeten gaan over inclusie’.

Bewustwording

Een van de aanbevelingen is om van diversiteit in de raad een centraal thema te maken, bijvoorbeeld door de oprichting van een netwerk waarin ervaringen en visies kunnen worden uitgewisseld. De Vereniging van Raadsleden zou hierin het voortouw kunnen nemen. Daarnaast zouden griffiers een ondersteunende rol kunnen vervullen bij de bewustwording over het denken over diversiteit.

Van de negen onderzochte gemeenteraden is de Amsterdamse raad een van de meest diverse gemeenteraden. Purmerend en Voorst zijn ‘zichtbaar minder divers’, aldus Akachar. De studie werd uitgevoerd onder raadsleden uit Amsterdam, Tilburg, Eindhoven, Leiden, Dordrecht, Zaandam, Purmerend, Culemborg en Voorst.