Diepe luwte voor zware storm

We zijn in een merkwaardige fase van het politieke seizoen beland. Na de gemeenteraads- en Kamerverkiezingen van maart en juni dit jaar zijn we getuige geweest van groots politiek spektakel. Er is een lange zomer lang onderhandeld over een nieuwe regering, en uiteindelijk is er een minderheidskabinet van VVD en CDA uitgekomen dat wordt gedoogd door de PVV.

Die invloedrijke rol van de PVV is voor veel Nederlanders een grote schok geweest: na de moorden op Fortuyn en Van Gogh, en alle debatten waartoe zij aanleiding hebben gegeven, bestond de volgende ontnuchterende ervaring in de Nederlandse polder in de opkomst van de PVV van Geert Wilders, zijn groei en machtige positie in de Nederlandse politiek. Een jaar of wat geleden verschenen er nog boeken waarin geleerde politicologen deftigjes betoogden dat er helemaal geen ruimte op rechts was. Nu bezet de PVV er 24 zetels.

Nu het nieuwe kabinet op het bordes heeft gestaan en coalitie en oppositie in de Tweede Kamer de degens met elkaar hebben gekruist tijdens de Algemene Beschouwingen lijkt het politieke leven echter weer genormaliseerd. De ministers zijn in hun ministeries getrokken en zijn daar aan het werk gegaan.

De Tweede Kamer vergadert en vergadert en stemt, en alle commotie schijnt te zijn gaan liggen, nu ook het gedoe over leden van de PVV-fractie weer is geluwd. De minister van Immigratie en Integratie wordt geprezen door de woordvoerder van de PVV, ook al zal die minister bij lange na niet de streefcijfers halen die Wilders noemde bij de presentatie van het regeer- en gedoogakkoord.

In de huidige situatie kunnen we een bevestiging zien van de opvatting van degenen die van mening waren dat erkenning en integratie van de PVV in ons politieke bestel als vanzelf tot een normalisering van de politieke betrekkingen zou leiden.

Toch is de huidige windstilte waarschijnlijk niet meer dan een korte periode van stilte voor de storm. Na het kerstreces (half januari) komen de verkiezingen voor de Provinciale Staten in zicht (2 maart 2011) en daarmee de verkiezingen voor de Eerste Kamer. Er staat dus gelijk al bij de eerstvolgende verkiezingen veel op het spel: de vraag namelijk of VVD, CDA en PVV ook in dat andere huis van ons parlement een meerderheid zullen krijgen. De Algemene Beschouwingen die de Eerste Kamer vandaag houdt, vormen een graadmeter van de mate waarin de Senaat gepolitiseerd is en een opmaat naar de verkiezingen van maart volgend jaar.

Hoe staan de dames en heren senatoren momenteel zelf in het politieke debat? Een recente enquête onder Eerste Kamerleden maakt duidelijk dat zij, zo gezegd, hun plaats als indirect gekozen chambre de réflexion in ons bestel kennen. De politieke rol van de Eerste Kamer moet terughoudend zijn, vinden de senatoren. Zij moeten vooral de kwaliteit van de wetgeving toetsen en vervullen daarmee een belangrijke, onmisbare rol in de Nederlandse politiek. Hun stemgedrag, vinden ze zelf, wordt door overwegingen van kwaliteit en niet door politieke motieven bepaald. Ze achten zich dan ook niet gebonden aan enig regeerakkoord.

Tot zover geen verrassende dingen. Maar in antwoord op de vraag of de stabiliteit van dit kabinet in gevaar komt wanneer CDA, VVD en PVV na de Provinciale Statenverkiezingen geen meerderheid in de Eerste Kamer krijgen, antwoordt een overgrote meerderheid (vooral van CDA’ers) ja. En eenzelfde meerderheid voorspelt dat er dan (als CDA, VVD en PVV geen meerderheid in de Eerste Kamer weten te veroveren) een ‘verdere politisering’ van de Senaat zal ontstaan.

De rustige reflectie op de kwaliteit van de wetgeving heeft dus zijn grenzen. Blijkbaar is dit kabinet, gedoogd als het wordt door de PVV, zo controversieel dat de kans om het ten val te brengen direct zal worden aangegrepen, ook in de Eerste Kamer. Van de uitslag van de verkiezingen in maart hangt dus veel af. Je zou zelfs kunnen zeggen dat de toekomst van dit eerste kabinet-Rutte in de komende drie maanden wordt geschreven. De huidige luwte is een diepe stilte voor een ongetwijfeld zeer hevige storm.