Stoppen als wethouder: ‘Ik heb mij vergist’

Martine Leewis (GroenLinks) valt of struikelt niet als wethouder, ze geeft er zelf in september 2019 de brui aan. ‘Het wethouderschap is prachtig, maar niet voor mij’, zegt Leewis over de zestien maanden die ze in Leiden bestuurder was.

Ze werd op 23 mei 2018 voor GroenLinks wethouder duurzaamheid, mobiliteit en beheer openbare ruimte in Leiden. Twee weken later wordt de collegefoto gemaakt. ‘Krijg ik een mail: dames, denk eraan: panty aan en vergeet de make-up niet. En stevige lipstick. Je wordt zó gesocialiseerd en gekneed. Je trekt geen jas aan, maar een harnas.’ Net zoals het middeleeuwse harnas knelde én beschermde tegen aanvallen, beschermt en beklemt het denkbeeldige bestuurlijke harnas, ervaart Leewis. ‘Je wordt op een schild gehesen en krijgt positiemacht. Mensen luisteren naar je om wie je bent, niet om wat je zegt. Dat is leuk en veilig. Het benauwt ook, want er wordt van alles van je verwacht en op je geprojecteerd. Je moet ook willen winnen. Dat is je lol. Je wilt toch iets terug voor al die uren, voor de framing, de uitvergroting en de media-aandacht. Voor de één kan dat spel verslavend zijn, voor de ander is het een afknapper.’

Politieke spel
En dat is het voor Martine Leewis. ‘Het politieke spel past niet bij mij, ik heb als consultant en mediator een andere kijk op de wereld’, concludeert ze .‘Als je van debatteren houdt, dan denk je in termen van winnen en verliezen. Daar horen spitsvondigheden en handigheden in de gemeenteraad bij. In het verleden was de debatcultuur in Leiden veel feller, maar in de raad kun je tegenwoordig scherp zijn en na afloop een biertje met elkaar drinken. Het is een sport. Ik ben van de dialoog, en daar hoort een andere stijl bij. Ik vind het bevredigend om te kijken hoe je met elkaar verder komt. Echt luisteren, hardop denken, twijfelen en meebewegen waar dat kan. “Wat een goed punt”, zei ik tijdens een commissievergadering tegen de woordvoerder van de VVD die de geïmproviseerde Kiss & Ride achter het station terug wilde. Daar gingen zijn vijf blaadjes met kritische aantekeningen. Het stond groot in het Leidsch Dagblad: de wethouder gaat zomaar mee. Zo werkt dat niet in de politiek. Wel in de stad, niet in het stadhuis.’

Luwte
Leewis is tot haar benoeming in Leiden hoogheemraad bij het Hoogheemraadschap Rijnland, maar dat bestuurderschap heeft haar niet voorbereid op het bestuurlijke avontuur in Leiden. ‘Het is een wereld van verschil met een waterschap. Daar ben je bestuurder in de luwte.’

Ze geeft er op 19 september 2019 de brui aan. Ze heeft het wethouderschap bijna anderhalf jaar volgehouden. ‘Mijn bestuursstijl past niet bij de debatcultuur, en dat leidde ook tot onbehagen bij mijn fractie en onder de ambtenaren. Als ik was gebleven, dan was dat voor mij niet goed geweest, voor mijn gezin niet en voor de stad niet’, zegt Leewis. ‘Ik heb mij vergist, zeg ik eerlijk. Ik heb mij, met mijn achtergrond in het bedrijfsleven, verkeken op de politieke debatcultuur. Ik heb mijzelf daarover ook flink de maat genomen. Had ik niet beter moeten weten? Ter verdediging van mijzelf moet ik zeggen dat ik het wethouderschap nooit heb geambieerd. Ik ben erin gerold. Toen GroenLinks in 2018 van vier naar acht raadszetels ging, was het alle hens aan dek. Help, waar halen we de mensen vandaan!? Ik was al zeventien jaar betrokken bij GroenLinks; we konden deze unieke kans toch niet laten lopen? Twee wethouders van GroenLinks, twee D66 en één PvdA – wat wil je nog meer.’

Het bleek uiteindelijk niet haar baan, ‘maar ik heb er wel verschrikkelijk veel van geleerd’, zegt ze.

Lees het volledige interview in Binnenlands Bestuur nr. 1 van deze week (inlog)