Campagnetip: bezint eer ge spint
Pure zetelwinst mag niet de boventoon voeren in politieke campagnes, betoogt filosofe Eva Groen-Reijman in haar proefschrift. Louter strategisch gebruik van marketingtechnieken is volgens haar schadelijk voor de democratische legitimiteit.
Pure zetelwinst mag niet de boventoon voeren in politieke campagnes, betoogt filosofe Eva Groen-Reijman in haar proefschrift. Louter strategisch gebruik van marketingtechnieken is volgens haar schadelijk voor de democratische legitimiteit.
Spanning in communicatie
Groen-Reijman, die ook voor GroenLinks actief is als ongekozen lid van de bestuurscommissie Amsterdam Noord, vertelt dat ze gaandeweg in het onderwerp campagnevoeren geïnteresseerd is geraakt. ‘Ik heb de spanning in communicatie altijd interessant gevonden. In communicatie is altijd een zekere ruimte voor strategie en zelfs misbruik of manipulatie, en de lijn tussen geoorloofd en manipulatief gebruik van communicatiestrategie is vaak lastig te trekken.’
Deliberatieve politiek
Vrij, gelijk en inclusief. Zo ziet Groen-Reijman het politieke discours in de samenleving het liefst. Een eenduidige, toegankelijke en open discussie leidt volgens haar tot een politiek klimaat waarin betrokkenheid van burgers en de legitimiteit van het politiek besluitvormingsproces het best gedijen. Sterker nog, een ‘deliberatieve politiek’ zoals zij het noemt, is volgens haar een absolute voorwaarde. Sommige pogingen om burgers te beïnvloeden, betoogt Groen-Reijman, zijn er echter op gericht om rationele vermogens van burgers te omzeilen en hun beslissingen op verborgen manieren te beïnvloeden. Daardoor ontstaat volgens de promovenda een ongelijkheid tussen de beïnvloede partij en de beïnvloedende partij en in die situatie is de burger kwetsbaar voor manipulatie.
Fundamenteel strategisch karakter
Marketingtechnieken die in politieke campagnes worden toegepast, zoals micro-targeting, framing, spin en emotioneel, persoonlijk en negatief campagnevoeren kunnen worden gebruikt als instrumenten voor manipulatie van kiezers. Maar hoeven dat volgens Groen-Reijman niet per se te zijn. Kiezersonderzoek en micro-targeting (waarbij via sociale media naar kiezers wordt gecommuniceerd op basis van hun persoonlijke voorkeuren) kunnen bijvoorbeeld, zolang de privacy van burgers gerespecteerd wordt, bijdragen aan ‘match making’ tussen burgers en politieke partijen. Wanneer marketingoverwegingen de prioriteit krijgen bij het innemen van standpunten om argeloze kiezers te winnen, krijgen campagnes volgens Groen-Reijman echter een fundamenteel strategisch karakter. Zulke campagnes, waarin koste wat kost zetelwinst wordt nagestreefd, zijn volgens Groen-Reijman funest voor het aanzien van de democratie.
Nieuwsmedia bespelen
Ook bij het gebruik van overtuigingstechnieken waarbij de context van feiten wordt veranderd, zoals framen en spinnen stelt de promovenda voorwaarden. Impliciete beweringen die worden gedaan bij het framen van een onderwerp moeten verdedigbaar zijn en politici die dit soort beweringen doen, moeten in hun daden aan hun impliciete beweringen worden gehouden. De positieve functie van framing is volgens Groen-Reijman dat concrete onderwerpen gelinkt kunnen worden aan discussies over meer abstracte politieke waarden en perspectieven. Ook spin kan worden gebruikt om politieke gevoeligheden in discussies beter bloot te leggen voor een breed publiek. Risico is dan weer dat het toepassen van spin kan worden gebruikt om nieuwsmedia te bespelen, die volgens haar verhalen mede selecteren op basis van conflict, personalisering en dramatisering.
Verschillen verhelderd
Als laatst behandelt Groen-Reijman emotioneel, persoonlijk en negatief campagnevoeren. Cruciaal daarbij is volgens Groen-Reijman dat er in dit soort gevallen ruimte en gelegenheid voor weerlegging moet zijn. Op personen gerichte argumenten moeten volgens Groen-Reijman alleen in campagnes worden gebruikt wanneer deze politiek relevant zijn, en negatieve campagnes zouden niet op personen maar op onderwerpen gericht moeten worden. Emotioneel, negatief en persoonlijk campagnevoeren kan volgens Groen Reijman bijdragen aan de politieke betrokkenheid van burgers doordat verschillen tussen kandidaten worden verhelderd.
Gemeenteraadsverkiezingen
Desgevraagd is Groen-Reijman terughoudend in het noemen van een voorbeeld van misleiding in de campagnes in aanloop van de gemeenteraadsverkiezingen. Over campagnes met standpunten die weinig met de lokale politiek van doen hebben (bijvoorbeeld het standpunt van Bij1, de partij van Sylvana Simons die het geschiedeniscurriculum in het onderwijs graag aan wil passen) laat Groen-Reijman zich genuanceerd uit. ‘Als die partij doet voorkomen dat dit een speerpunt is in deze specifieke verkiezing mét de belofte dit ook te veranderen, is dit misleidend. Maar dit soort standpunten kunnen ook meer duidelijkheid geven over de visies en de overtuigingen die deze partij wil uitdragen. Deze uitlatingen hebben dan een illustratieve functie en hebben soms repercussies op lokaal niveau. Dat is vaak de rol van landelijke kopstukken en discussies in lokale campagnes’
Knikkers
Groen-Reijman vindt dat de redenering dat het partijen uiteindelijk vooral om de spreekwoordelijke knikkers gaat te kort door de bocht gaan. ‘Dat is wel een aanname die je vaak hoort, maar daarbij wordt een belangrijke denkstap overgeslagen. Politiek die enkel om macht draait gaat voorbij aan de essentie; het realiseren van politieke doelen. Als macht op zich het enige doel is, is politiek vrijwel zinloos.’ De professionalisering van de politiek, en het gevolg daarvan dat zetels voor professionele politici gelijk staan aan werkgelegenheid, is daarbij volgens Groen-Reijman wel problematisch. ‘Maar macht moet uiteindelijk instrumenteel zijn, en geen doel op zich. Natuurlijk kan het zo zijn dat politici zo bezig zijn met hun macht als instrument dat strategische afwegingen leidend worden in campagnes. Daarvoor moet men dan ook uitkijken. Voor het realiseren van langetermijndoelen is het cruciaal dat kiezers vertrouwen houden en zich serieus genomen weten.’
Misplaatste kritiek
Desondanks vindt Groen-Reijman dat marketingmethodes in campagnes in een te negatief daglicht staan: ‘Tijdens gesprekken hierover merk ik vaak dat het over de uitwassen gaat, maar ik wil met mijn beschouwing graag laten zien dat campagnes een maatschappelijk doel dienen. Soms zijn marketingtechnieken nodig om een discussie aan te jagen. Om dat categorisch te bekritiseren is misplaatst.’
Eva Groen-Reijman verdedigt haar dissertatie Deliberatieve Politieke Campagnes: Democratie, Autonomie en Overtuigen op vrijdag 2 februari aan de Universiteit van Amsterdam.
De hele politieke versnippering is te danken aan het gebrek daaraan bij de oude partijen (brede midden) en hun behoudzucht binnen een versteend systeem, sinds al de aanloop die Fortuyn nam naar een politieke rol, om het heilloze tij te doen keren en hij kreeg een tegenstroom, alsof het om een kopie van Hitler dreigde te gaan. Parallel in BE gebeurde dat met Bart de Wever, nu de succesvolste politicus in Vlaanderen en BE. Bart de Wever, partijleider en huidig burgermeester van Antwerpen, blijft authentiek en integer en durft onwelkome boodschappen te uiten, tegen de hardnekkige, bestaande politiek correcte tendens in. Blijkbaar heel goed bewaakt tot nu toe, want de machtigste socialistische politica van de PS daar, hoorde met het aantreden in 2014 van de N-VA in de regering, al laarzen weergalmen door de gangen van het parlement.
Balkenende deed niet mee met het alom demoniseren van Fortuyn en won na diens dood overtuigend, mede door diens authentieke optreden, met als nadeel mogelijk voor deel electoraat, een wat Nerd-achtige uitstraling destijds (leek op wat oudere Harry Potter toen). Daarbij diens rechten en plichten noties uitdragend omtrent burgerschap. Zeer terecht overigens, evenals Fortuyn dat propageerde, waarbij tegenstanders prompt bij beiden, spruitjeslucht roken. Dat is de geijkte beschuldiging van tegenstanders, die zichzelf zeer onterecht als progressief bestempelen, maar zelf al meer dan 40 jaar op de plaats trappelen met hun utopieën en politiek correcte indoctrinaties, via het bewust negeren van sociologische wetmatigheden en hardleers daarin blijven.
Kiezers kunnen wat betreft aparte verschijningen wel wat hebben, mits men daarbinnen maar eerlijkheid en oprechtheid hoort en ziet. Fortuyn is daar het beste voorbeeld van! Trump won door zijn atypische optreden en zich te richten op de verliezers in het land van intern systeem en globalisering. Omdat hij al rijk was kon hij niet verdacht worden van zelfverrijking via politiek. Oud president worden heel rijk, alleen al door een boek te schrijven.
Het verstarde politieke licht staat al 20 jaar op oranje en nog steeds blijft het bij het oude, en erger nog eigenlijk, door nog eens alle politieke versnippering, plus alle gevolgen van heel amateuristische, idealistische projecten erbij, als Euro en Schengen, waarbij in de kostprijs, niet de nadelige gevolgen voor burgers zelf van een aantal landen zit verdisconteerd, vanwege de eenzijdige stromen (en blijvende gevolgen), met Brussel als pinautomaat voor ontwikkelen van landen van herkomst, gevuld door hoofdzakelijk dezelfde populaire landen om naar te emigreren! Fortuyn draait zich om in zijn graf!
De migratie door magneten als welvaart en sociale voorzieningen, gecombineerd uiteraard met de asielticket en Schengen (Schengen maakte het jihadisten, criminelen en de ongeregelde migratie, gemakkelijk), blijven voor steeds groter wordende problemen zorgen. Slechts enkele partijen willen van de gedateerde- en onmogelijke tickets af en met een daarvan wil niemand samenwerken. Het lijkt erop, dat de opkomende Baudet ook die kant op wordt geduwd door politiek correcte geesten in Den Haag, binnen media en daarbuiten. Electoraal gewin denkt men daarbij te hebben.
We zitten, na de moord op Fortuyn en na een tijdje schrik en voorzichtigheid bij politiek correcte geesten (al of niet politici), weer terug in een stevige politiek correcte cultuur en - na de maatschappelijke revolutie in de jaren 60 - opnieuw in een andersoortig burger-korset, geconstrueerd door dezelfde type geesten, die de vorige uittrok. Dat is het bizarre!
De bakermat daarvan zijn de grootsteden, waar de PvdA dominant was. Dat waaierde uit naar Den Haag en zo werd de politieke correctheid uitgerold over het land en zitten we dus (16 jaar na de moord op Fortuyn) in een piek van onvrijheid van meningsuiting.
De reactie van een minister richting Baudet is daar een symptoom van. Het hele kabinet spreekt met een mond en is deze actie van een ervaren politica onbegrijpelijk. Een LPF minister van migratie en integratie kreeg hoon, toen hij vond dat hij een persoonlijke mening zou moeten kunnen uiten, naast het verwoorden van het kabinetstandpunt.
Met de huidige media is dat niet mogelijk, want dan zou je nog meer verdikking in hypes krijgen als nu al het geval is in Hilversum en op social media en sneeuwt de echte inhoud totaal onder.
Het politieke systeem is niets veranderd en met het nieuwe kabinet zie je hooguit naar mijn mening, Wobke Hoekstra sterk als persoonlijkheid boven het maaiveld uitsteken en dat doet hij met zijn lengte in letterlijke zin ook nog. Op het bordes leek hij bewust opvallend wijdbeens te staan, om er niet teveel bovenuit te torenen, op de ook nog hogere trede na de eerste rij. Of hij heeft die gewoonte aangemeten, na eerdere groepsfoto's in zijn leven.
Echte persoonlijkheden met grote vakkundigheid zijn te dun gezaaid, die zich ook in het stroperige politiek systeem willen mengen. Die kunnen elders, buiten het hoogst interessante vijvertje, exclusief voor oud politici, grote carrières maken en daarbij veel meer betaald. Tenzij de wal het schip keert, zal dit niet veranderen. De politiek correcte indoctrinatie verzwakt West Europa en die wal komt onvermijdelijk met een gigantisch domino effect.
De VVD heeft als troef voor electoraal blijvend succes, Dijkhof. Nuchter, rustig, genuanceerd en vrij direct. Het is niet verbazend dat die partij nog stevig bovenaan staat in de peilingen. Dat is denk ik het Dijkhof effect. De VVD moet oppassen om die niet te verpesten met bijvoorbeeld opvallende gunsten richting Multinationals en die niet overtuigend te kunnen onderbouwen. Dat zijn grote brokken vlees werpen in de arena, zoals Rutte dat verwoordt. Wat dat betreft doet de VVD er goed aan naar Patrick van Schie van het wetenschappelijk bureau van de VVD te luisteren en naar Klaas Dijkhof.
De SP heeft nu een Marijnessen effect in peilingen, maar of die duurzaam is...
Fortuyn zag het oprecht als een opdracht om de natie dan zelf maar als politicus in de goede richting te duwen. Al gaf hij geen garanties, wetende hoe stroperig het politiek systeem is. Dat uitte hij ook. Het electoraat hoorde dus, dat hij geen Harry Potter was met een toverstokje en toverformules; geen knollen voor citroenen verkocht. Fortuyn leverde als tweede kamer lid, of als Ministerpresident, fors in qua inkomen. Dus van zelfverrijking via politiek kon hij ook niet verdacht worden.
We zullen zien of we weer de gebruikelijke retoriek horen in komende campagnes en het even weer de straat op moeten gaan is voor een felbegeerd mandaat. Ik vrees van wel!